Հայ իրավապահների ձեռքին շատ լծակներ դեռ կան
10:14, January 15, 2015 | Այլ լրատվամիջոցներ, Նորություններ | Արդար դատաքննության իրավունք | ԵՏՄ, Ոստիկանություն
Մեր զրուցակիցն է ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար, իրավապաշտպան Արթուր Սաքունցը
Թեև Գյումրիում ընտանիքի 6 անձի սպանած Պերմյակովի գործով սկզբում նշվում էր, որ քննությունը կվարի հայկական կողմը, սակայն հետո պարզ դարձավ, որ ռուսական կողմը չի էլ քննարկել նրան հայկական կողմին հանձնելու հարցը: Ինչպե՞ս եք գնահատում սա և որքանո՞վ է նման քայլն իրավաչափ:
Առաջին սխալն այն է եղել, որ թույլ է տրվել, որ ռուսական ռազմակայանի զինծառայողներն ինքնաձիգներով զինված դուրս գան բազայի տարածքից և մասնակցեն օպերատիվ հետախուզական աշխատանքներին: Պերմյակովի որոնման աշխատանքները պետք է իրականացնեին միայն Հայաստանի իրավապահ մարմինները: Փաստը, որ Պերմյակովին հայտնաբերել են ռուս զինվորականները, և նա գտնվում է ռուսական ռազմակայանի իրավասության տակ, դրա առաջին մեղավորը ՀՀ քաղաքական ղեկավարությունն է, որը թույլ է տվել, որ ռուսական ռազմակայանի ներկայացուցիչները զինված մասնակցեն հանցագործության մեջ կասկածվողի որոնման աշխատանքներին: Դա անթույլատրելի է, ռուս զինվորականները որևէ իրավասություն չունեն ՀՀ տարածքում կատարված հանցագործության մեջ կասկածվողին հայտնաբերելու ուղղությամբ իրականացնել օպերատիվ հետախուզական աշխատանքներ: Քանի որ թույլ են տվել, հետևաբար հնարավորություն էին ստեղծել, որ կասկածյալը հայտնաբերվի ոչ թե հայ իրավապահների, այլ ռուսական ռազմակայանի ներկայացուցիչների կողմից:Մյուս կողմից, ես խորը կասկած ունեմ, թե արդյոք ռուսական կողմը դիմել է ՀՀ ոստիկանությանը կամ այլ պատկան մարմիններին՝ ռազմակայանի տարածքից զինված դուրս գալու և օպերատիվ-հետախուզական աշխատանքներին ներգրավվելու թույլտվություն ստանալու համար:
Երկրորդը. երբ այդ զինվորը ինքնաձիգով զինված թողել է իր պոստը, արդյո՞ք ռուսական ռազմակայանի ներկայացուցիչներն այդ մասին պատշաճ իրազեկել են Հայաստանի իրավապահ մարմիններին, որն օրենքի պահանջն է: Եթե իրազեկել են, ապա ոստիկանության ո՞ր ստորաբաժանման կողմից է դա արձանագրվել և ի՞նչ միջոցառումներ են իրականացվել փախուստի դիմած զինվորի հայտնաբերման ուղղությամբ: Իսկ եթե չեն իրազեկել, ապա ինչո՞ւ:Ինչ վերաբերվում է արդեն կատարվածին. այդ ինչպե՞ս է պատահել, որ սահմանը խախտելու փորձ կատարած անձը հայտնաբերվելուց հետո չի հանձնվել Հայաստանի իրավապահ մարմիններին: Այսինքն, ըստ հայ-ռուսական գործող պայմանագրի, ռուս սահմանապահներն օրինախախտին պետք է հանձնեին ՀՀ իրավապահ մարմիններին, մասնավորապես ԱԱԾ-ին, որը չի արվել:
Իմ շարադրած հարցերը ցույց են տալիս, թե ինչ չեն արել ՀՀ իշխանությունները և ինչ են արել ռուսական իշխանությունները՝ ՀՀ իշխանությունների թողտվությամբ և անգործության արդյունքում: Այս պահին ունենք պատկեր, որ ըստ ՀՀ գլխավոր դատախազության հայտարարության, գործը պետք է քննի ռուսական կողմը, որն օրենքի կոպտագույն խախտում է, որովհետև ըստ ռուսական ռազմակայանի Հայաստանի տարածքում տեղակայման պայմանագրի, որին անդրադարձել է նաև ՀՀ Սահմանադրական դատարանը, ռուսական ռազմակայանի զինծառայողների կողմից ՀՀ տարածքում կատարված հանցագործությունները պետք է քննվեն ՀՀ իրավապահ մարմինների կողմից և ՀՀ օրենսդրությանը համապատասխան: Եթե հանցագործությունը տեղի ունեցած լիներ ռուսական ռազմակայանի տարածքում, ապա իրենց մոտ պիտի քննվեր, բայց այս հանցագործության քննության կատարման պատասխանատու կառույցը պետք է լինեին ՀՀ իրավապահ մարմինները:Այս ամենի խորապատկերին գալիս ենք պարզ եզրակացության, որ ռուսական ռազմակայանը Հայաստանի տարածքում գտնվում է ոչ թե հյուրի կարգավիճակում, այլ տիրոջ, իսկ ռուսական ռազմակայանի ղեկավարությունը, հանձինս նրա ծառայողների, իրենք են որոշում և իրենք են որոշիչ նշանակություն ունեցող կառույցները, քան ՀՀ իրավապահ մարմինները, այդ թվում այն հանցագործությունների կատարման բացահայտման հարցում, որոնք կատարվել են Հայաստանի տարածքում: Սա նշանակում է, որ իրենք իրենց զգում են ոչ թե իրենց պատասխանատվության և գործող պայմանագրի շրջանակներում, այլ ամբողջական տիրոջ կարգավիճակում՝ առանց հաշվի առնելու ոչ Հայաստանի իշխանությունների կարծիքը, ոչ էլ ՀՀ օրենսդրությունը: Ավելի պարզ ասած՝ նրանք թքած ունեն Հայաստանի օրենսդրության վրա:Այս իրավիճակի պատասխանատուն առաջին հերթին ՀՀ քաղաքական ղեկավարությունն է, երկրորդը՝ Հայաստանի ընդդիմություն կոչվածը, որը քաղաքական ղեկավարության նման պահվածքի վերաբերյալ իր հստակ վերաբերմունքը չի արտահայտում: Մենք կրկին ականատես ենք լինում նրան, որ երբ խնդիրը վերաբերում է Ռուսաստանին, թե ընդդիմությունը, թե իշխանությունն իրենց պահում են անգործունակի պես, գիտակցաբար մատնվում են անգործության և մեղմ ասած զգուշանում են, եթե չասեմ վախենում են, անել քայլեր, որոնք կարող են իրենց պատկերացմամբ, փչացնել իրենց նկատմամբ Պուտինի կամ ՌԴ իշխանության բարեհաճությունը: Դա, բնականաբար, կատարվում է ի հաշիվ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացու իրավունքների, կյանքի: Այսինքն, ՀՀ իշխանությունները ներկայում բացարձակապես հրաժարվում են ՀՀ քաղաքացիների իրավունքները և շահերը պաշտպանելու գործառույթից, և այդ գործառույթները չկատարելու վերաբերյալ քաղաքական ընդդիմությունը որևէ պահանջ չի ներկայացնում: Այսինքն քաղաքական համակարգը, բացառությամբ մի քանի կուսակցությունների, որոնք հայտարարությամբ հանդես եկան, ըստ էության հրաժարվում է ՀՀ քաղաքացու շահերը պաշտպանելու պարտականությունից ու հանձնառությունից:
Փաստացի Հայաստանի նման պասիվ կեցվածքը հանգեցրեց նրան, որ անգամ ռուսական կողմը ներողություն չի խնդրում Հայաստանից:
Ներողության մասին ավելորդ է խոսել, որովհետև ներողություն խնդրում են այն երկրից, որի նկատմամբ կա հարգանք, պատասխանատվություն: Պետք է արձանագրենք, որ այսօր Հայաստանի նկատմամբ Ռուսաստանի վերաբերմունքը նույնն է, ինչպիսին կլիներ ՌԴ որևէ սուբյեկտի նկատմամբ: Ռուսաստանի ղեկավարությունը հո ներողություն չի խնդրելու ՌԴ կազմում գտնվող ասենք Թաթարստանի կամ Տուվայի հանրապետությունների տարածքում բնակվող քաղաքացու սպանության դեպքում:
Հայաստանը չի ընկալվում երկիր, որի հետ Ռուսաստանն ունի գործընկերային հարաբերություններ: Այս իմաստով Հայաստանում գտնվող ռուսական ռազմակայանը պետք է համարել ոչ թե Հայաստանի անվտանգությունն ապահովող կառույց, այլ Հայաստանը պետք է դիտարկել որպես ՌԴ սուբյեկտ, իսկ այնտեղ գտնվող ռազմակայանը՝ որպես ՌԴ տարածքում գտնվող ռազմաբազա: Բայց միջազգային իրավունքի տեսակետից դա պետք է դիտարկել որպես օկուպացիոն զորքեր: Միայն օկուպացիոն զորքերը կարող էին իրենց պահել այդքան անպատասխանատու, և օկուպացիոն զորքերի քաղաքական ղեկավարությունը կարող էր նման անհարգալից վերաբերմունք դրսևորել իր հպատակ բնակիչների նկատմամբ: Սովորաբար ներողություն խնդրում են գործընկերային հարաբերությունների դեպքում, ոչ թե վասալի հետ հարաբերություններում:
Պետք է փաստել, որ այսօր Հայաստանի իրավապահների ձեռքին շատ լծակներ կան, եթե իհարկե քաղաքական ղեկավարությունը թույլատրի, ոչ թե ականջներն ու աչքերը հառի ռուսական կողմին՝ սպասելով, թե նա ինչ է ասում կամ պահում, որ հետո ըստ դրա հարմարեցնի իր վարքագիծը:Խոսքն այն մասին է, որ Ավետիսյանների տան տեղազննության գործողություններն ամբողջությամբ Հայաստանի իրավապահ մարմիններն են կատարելու, ինչը հնարավորություն կտա պատասխանել մի քանի կարևոր հարցերի:
Առաջինը՝ արդյոք Պերմյակովը եղել է միայնակ, թե ոչ, երկրորդ, արդյոք պարկուճները եղել են միայն Պերմյակովի ինքնաձիգից կրակված, երրորդ, արդյոք ինքնաձիգի վրայի մատնահետքերը միայն Պերմյակովինն են եղել, թե կան նաև այլ մատնահետքեր: Սա նախնական հարցերի շրջանակն է, որոնց վերաբերյալ օբյեկտիվ տվյալների հիման վրա հայկական կողմը կունենա լծակներ ազդելու այն ենթադրյալ նախաքննության վրա, որը հիմա ռուսական կողմը վարում է, ըստ որի Պերմյակովը հայտարարում է, որ հենց ինքն է կատարել այդ հանցագործությունը: Պերմյակովի կողմից միայնակ նման հանցագործության կատարումը մի քիչ անտրամաբանական է թվում, որովհետև հանցագործության ձեռագիրը միանշանակ պատժիչ բնույթ ունի: Կարծես Ավետիսյանների ընտանիքին պատժել են, որովհետև նման ձեռագիր լինում է միայն այն հանցագործությունների դեպքում, երբ կատարողը հատուկ նպատակային պատժում է իր զոհին՝ սկսած մանկահասակ երեխաներից: Այն խոսակցությունը, թե չէր ուզում վկաներ թողնել, անհեթեթ է, որովհետև հաստատ 6-ամսական երեխան վկա լինել չէր կարող:Այդ տեսակետից, իհարկե, կարող են տարբեր վարկածներ լինեն, բայց հայկական կողմը դեպքի տեղազննության, դատաձգաբանական, հետքաբանական փորձաքննությունների արդյունքներով կունենա օբյեկտիվ տվյալներ, որոնց հիման վրա կարող է հարցաքննել մարդկանց: Մասնավորապես, արդյոք Պերմյակովը միայնա՞կ է թողել զորամասը, թե ոչ: Եթե փաստ լինի, որ նրանք խմբով են եղել, ապա կարող ենք արձանագրել, որ ռուսական ռազմաբազայում ընդհանրապես բարդակ վիճակ է տիրում, որտեղ ոչ կարգապահություն կա, ոչ հսկողություն: Դա կվկայեր այն բանի մասին, որ ռուսական ռազմակայանը ոչ թե անվտանգության երաշխավոր է, այլ վտանգի աղբյուր: Նման հարցադրումներն են հիմա կարևոր, որովհետև հիմա հարցն ուղղակիորեն ձևակերպվում է հետևյալ կերպ. ռուսական ռազմակայանը ՀՀ տարածքում չպետք է գտնվի, քանի որ նա սպառնում է Հայաստանի Հանրապետության անվտանգությանը:
Վերջապես, հասարակական հնչեղության այս գործի ամբողջ նախաքննության ընթացքի արդյունքների մասին պետք է ապահովել առավելագույն հրապարակայնություն: Հանրությանը պետք է իրազեկել այս սարսափելի հանցագործության բացահայտման ուղղությամբ իրականացվող բոլոր գործողությունների և ստացված արդյունքների մասին:
Աղբյուրը՝ www.lragir.am