0 8000 12 11

Ընտրական մարմինները լավ են նախապատրաստվել փետրվարի 19¬ի նախագահական ընտրություններին: Փետրվարի 9-ին ավարտվել է ընտրապայքարից թեկնածությունը հանելու համար սահմանված ժամկետը. թեկնածուներից ոչ մեկը չի հանել իր թեկնածությունը:

Ինը թեկնածու մասնակցելու են ընտրարշավին:

Բոլոր 1,923 Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներ (ՏԸՀ) կազմավորվել են ընտրությունների օրը քվեարկությունն ապահովելու համար: ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ դիտորդները զեկուցել են, որ հունվարի 30¬ին սկսած ՏԸՀ դասընթացները լավ են իրականացվել:
ՏԸՀ¬ներն ունեն ութ անդամ, որոնցից հինգը նշանակված են քաղաքական կուսակցությունների կողմից: ՏԸՀ նախագահների պաշտոններում ընտրված անձանց գերակշռող մեծամասնությունը նշանակվել են Նախագահի, իշխող Հանրապետական կուսակցության եւ վերջինիս կոալիցիոն գործընկեր Բարգավաճ Հայաստանի առաջադրման շղթայի միջոցով:

Ընտրություններից երեք օր առաջ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը (ԿԸՀ) իր կայքում կտեղադրի թարմացված ընտրացուցակները եւ կհայտարարի յուրաքանչյուր ՏԸՀ¬ում գրանցված ընտրողների թիվը:

Հեռուստատեսությունները եթեր են արձակել ընտրություններին նվիրված պաշտոնական սոցիալական գովազդներ: ԿԸՀ նախագահը կազմակերպել է մամլո ասուլիս, որում հավաստիացրել է ընտրողներին իրենց ընտրության ազատության եւ քվեի գաղտնիության մասին: Մարդու իրավունքների պաշտպանը հանդես է եկել «քվեների գնմանե դեմ ուղղված հայտարարությամբ, Գլխավոր դատախազն արել է հայտարարություն ընդգծելով ընտրախախտումների համար սահմանված իրավական պատիժները:

Քարոզարշավի լեզուն երբեմն պարունակել է բարկ արտահայտություններ: Ութ թեկնածուներ անցկացրել են հանրահավաքներ: Դրանց մեծամասնությունն անցել է խաղաղ պայմաններում, սակայն անկարգության դեպքեր են տեղի ունեցել Լեւոն Տեր¬Պետրոսյանի միջոցառումներից երկուսի ժամանակ: ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ ԸԴԱ¬ին հայտնի են հինգ միջադեպեր, որոնցում վանդալիզմի, կրակոցների կամ հնարավոր միտումնավոր հրկիզման պատճառով վնաս է հասցվել կուսակցության կամ թեկնածուի շտաբերին:
Պաշտոնավարող վարչապետ Սերժ Սարգսյանը ծավալում է ակտիվ քարոզարշավ:
Մարզերում ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ դիտորդները զեկուցել են, որ դժվարացել են ճշգրիտ տարբերակում անել Սերժ Սարգսյանի քարոզարշավի եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների աշխատանքի միջեւ, մասամբ այն պատճառով, որ որոշ քաղաքապետեր ակտիվ քարոզում են պարոն Սարգսյանի օգտին:

Լրատվամիջոցների մոնիթորինգը ցույց է տալիս, որ հունվարի 21¬ից (քարոզարշավի պաշտոնական մեկնարկից) սկսած զգալի կերպով ավելացել է քաղաքական եւ ընտրություններին առնչվող տեղեկատվությունը: Լրատվամիջոցների մեծ մասի կողմից թեկնածուների լուսաբանումը ընդհանուր ժամանակի առումով, ավելի հավասար էր, քան նախորդ զեկույցում ամփոփված ժամանակահատվածում: Այդուհանդերձ, Լեւոն Տեր¬Պետրոսյանի լուսաբանումը տարբեր հեռարձակվող լրատվամիջոցներով պարունակում էր բազմաթիվ քննադատական ակնարկներ, մինչդեռ մյուս ութ թեկնածուները ներկայացվում էին ընդհանուր առմամբ դրական կամ չեզոք կերպով:

Մինչ օրս ԿԸՀ¬ում գրանցվել է 18 պաշտոնական բողոք: Փետրվարի 1¬ին Սահմանադրական դատարանը դիմում է ստացել թեկնածու Արման Մելիքյանից, որը մերժվել է: Փետրվարի 8¬ին դատարանը համաձայնել է քննել Լեւոն Տեր¬Պետրոսյանի դիմումն այն մասին, որ լրատվամիջոցների կողմից կողմնակալ լուսաբանումը առաջացրել է «խոչընդոտներ, որոնք անհնարին են դարձնում նրա հետագա մասնակցությունը ընտրական գործընթացներին»:

II.

Ըստ ամենայնի, ընտրական մարմինները լավ են նախապատրաստված առաջիկա ընտրություններն անցկացնելու համար: Մինչ հունվարի 27¬ը բոլոր 1,923 ՏԸՀ¬ները նշանակվել եւ կազմավորվել էին օրենքի դրույթներին համաձայն: Ժառանգություն կուսակցության այլ «ընդդիմադիր» կուսակցություններից ՏԸՀ անդամության համար առաջադրումներ խնդրելու որոշումը ԿԸՀ նախագահը նկարագրել է որպես միջամտություն ընտրական հանձնաժողովների աշխատանքին: Ժառանգություն կուսակցության կողմից արված գրեթե բոլոր ՏԸՀ առաջադրումները հաստատվել են:
Ընդհանրապես, ՏԸՀ¬ներն ունեն ութ անդամ, բայց արդեն վեցի առկայությամբ կարող են օրինական գործունեություն ծավալել: ՏԸՀ պաշտոնական որոշումներն ընդունվում են ներկա անդամների մեծամասնությամբ: Հունվարի 28¬ին ՏԸՀ¬ներն անցկացրել են իրենց առաջին նիստը, որում ընտրել են նախագահին, նախագահի տեղակալին եւ քարտուղարին (այսպես կոչված «եռյակ» պաշտոնները): ՏԸՀ նախագահի պաշտոնում ընտրված անձանց ավելի քան 70 տոկոսը1 նշանակված են իշխող Հանրապետական կուսակցության, Բարգավաճ Հայաստանի կամ Նախագահի «առաջադրման շղթայի» միջոցով:

Նախագահի տեղակալի եւ քարտուղարի պաշտոններում ընտրված անձանց կեսից ավելին նշանակվել են նույն հիերարխիկ շղթայի կողմից: Դատարանների նախագահների խորհրդի «առաջադրման շղթայի» կողմից նշանակված երկու անդամները կազմում են ՏԸՀ նախագահների մոտ 20 տոկոսը: Դաշնակցություն, Ժառանգություն եւ Օրինաց երկիր կուսակցությունների «առաջադրման շղթաների» կողմից նշանակված երկու անդամները կազմում են ՏԸՀ նախագահների ավելի քիչ, քան 3 տոկոսը:

Հունվարի 30¬ին ԿԸՀ¬ն սկսեց ՏԸՀ¬ների դասընթացները: ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ ԸԴԱ դիտորդները զեկուցել են, որ դասընթացները լավ են անցկացվել:
Թեկնածության հանման օրենքով սահմանված վերջնաժամկետից հետո ԿԸՀ¬ն հայտարարեց, որ տպագրելու է 2,390,000 քվեաթերթիկ (թիվը չի ներառում զինծառայողների համար քվեաթերթիկները) փետրվարի 9¬ի կեսգիշերից սկսած: Ընտրապայքարին կմասնակցի ինը թեկնածու: Նրանց վստահված անձինք այս գործընթացի վրա մոնիթորինգ իրականացնելու լիիրավ իրավունք ունեն:

Ընտրական օրենսգրքի եւ դրան առնչվող դրույթների համաձայն կազմվել եւ թարմացվում է Ընտրողների ազգային ռեգիստրը: Ընտրացուցակները հանրամատչելի են: Այդուհանդերձ, Ոստիկանության անձնագրերի եւ վիզաների վարչությունը (ռուսերեն «ՕՎԻՌ» հապավմամբ) տեղեկացրել է, որ քաղաքացիները ակտիվ չեն ռեգիստրի իրենց մուտքերի ստուգման հարցում: «ՕՎԻՌ»-ի տեղական ստորաբաժանումներն անցկացնում են տվյալների դռնից դուռ ճշգրտում:

ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ ԸԴԱ¬ն «ՕՎԻՌ»-ից խնդրել է տրամադրել տեղեկատվություն այն անձանց թվի մասին, ովքեր դիմել են իրենց «փաստացի» բնակության վայրում
1. Համաձայն թիվ 41 Ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովի (ԸԸՀ) կողմից ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ ԸԴԱ տրամադրված տեղեկատվության:
2. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի (ԿԸՀ) յուրաքանչյուր անդամ նշանակում է մեկական անդամ 41 ԸԸՀ¬ներից յուրաքանչյուրում: Յուրաքանչյուր ԸԸՀ անդամ նշանակում է մեկ ՏԸՀ անդամ:

3. Դատարանների նախագահների խորհուրդը ինքնակառավարվող մարմին է, որը ստեղծված է դատական համակարգի վարչարարության արդյունավետությունն ապահովելու համար: Այն կազմավորված է Հայաստանի Հանրապետության բոլոր դատարանների բոլոր նախագահներից: Դատարանների նախագահների խորհուրդի նախագահն է Վճռաբեկ դատարանի նախագահը:

4. Փետրվարի 7-ի տվյալներով թեկնածուներն առաջադրել էին հետեւյալ թվով վստահված անձ` Սերժ Սարգսյան` 5,343 հոգի, Լեւոն Տեր¬Պետրոսյան` 2,460 հոգի, Տիգրան Կարապետյան` 2,391 հոգի, Արթուր Բաղդասարյան` 1,964 հոգի, Վազգեն Մանուկյան` 300 հոգի, մյուսները` 0: քվեարկելու համար` գրանցման վայրի փոխարեն: «ՕՎԻՌ»¬ը պատասխանել է, որ այս տեղեկատվությունը չի կարող տրամադրվել մինչեւ փետրվարի 12¬ը` այս դրույթից քաղաքացիների օգտվելու համար սահմանված վերջնաժամկետը: Համաձայն օրենքի` դիմողները կներգրավվեն իրենց փաստացի բնակության վայրում գտնվող ՏԸՀ¬ի լրացուցիչ ընտրացուցակում եւ նրանց մշտական բնակության վայրում արված մուտքագրումը կջնջվի:

ԿԸՀ¬ն հայտնել է ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ ԸԴԱ¬ին, որ թարմացված ընտրացուցակները կհրապարակի իր կայքում ընտրություններից երեք օր առաջ եւ հրապարակավ կհայտարարի յուրաքանչյուր ՏԸՀ¬ում գրանցված ընտրողների փոփոխված թիվը: Ընտրությունների օրը ՏԸՀ¬ները կարող են ունենալ մինչեւ հինգ տարբեր ընտրացուցակներ, ինչպես նաեւ ընտրությունների օրը կարող են անձանց գրանցել քվեարկության համար լրացուցիչ ցուցակում: ՏԸՀ արդյունքների արձանագրությունը չի պարունակում տվյալներ գրանցված ընտրողների թվի մասին: Հետեւաբար, ՏԸՀ¬ների մակարդակով ընտրողների մասնակցությունը հնարավոր կլինի իմանալ միայն բացարձակ թվերով, այլ ոչ տոկոսային արտահայտությամբ (ընտրողների մասնակցություն):
ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ ԸԴԱ¬ն շարունակում է ստանալ զեկույցներ քաղաքացիների քվեների գնման սխեմաների մտահոգության եւ անձնագրային տվյալների հավաքագրման եւ քվեի գաղտնիության վերաբերյալ անհանգստության մասին, ինչը բացասաբար է ազդում ընտրական գործընթացների նկատմամբ հանրության վստահության վրա:

Հանրապետության Նախագահը հայտնել է հայկական իշխանությունների կողմից միջազգային չափանիշներին լիովին համապատասխանող ընտրությունների կազմակերպման մտադրության մասին: Գլխավոր դատախազը հանրային հայտարարություններ է արել` կրկին անգամ զգուշացնելով ընտրախախտումների համար սահմանված իրավական պատիժների մասին: Փետրվարի 5¬ին ԿԸՀ նախագահը հրավիրել է մամլո ասուլիս, որի ընթացքում անդրադարձել է քվեների գաղտնիությանը եւ տեղեկացրել քաղաքացիներին, որ նրանք պարտավոր չեն իրենց անձնագրային տվյալները տրամադրել դրանք հավաքողներին6 , իսկ եթե արդեն արել են, ապա միեւնունն է կարող են քվեարկել իրենց ընտրությամբ առանց որեւ է
5«Հիմնական ընտրացուցակ, զինծառայողների ընտրացուցակ, ՏԸՀ¬ներում ծառայության մեջ գտնվող ոստիկանների ընտրացուցակ, հիվանդանոցներում գտնվող անձանց ընտրացուցակ, իրենց «փաստացիե բնակության վայրում քվեարկող անձանց ընտրացուցակ եւ լրացուցիչ ցուցակ ընտրության օրը իրենց ընտրական իրավունքը վերականգնած անձանց համար (լրացուցիչ ցուցակ):
ԿԸՀ քարտուղարը տեղեկացրեց ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ ԸԴԱ¬ին, որ լրացուցիչ ցուցակներում ընդգրկված անձանց թիվը հայտնի կլինի միայն համապատասպան ՏԸՀ¬ին:

6 Քվեարկելիս քաղաքացու անձը հաստատող փաստաթղթի (անձնագրի) համարը պետք է գրանցվի ընտրացուցակում: պարտադրված վերահսկողության: Նրա մեկնաբանությունները լայնորեն լուսաբանվել են լրատվամիջոցների կողմից:
Մարդու իրավունքների պաշտպանը նույնպես քվեների առք ու վաճառքի դեմ ուղղված հստակ հայտարարություններ է արել:

Քարոզարշավի իր ուղերձներից մի քանիսում նախագահի Դաշնակցության թեկնածու Վահան Հովհաննիսյանը վստահեցրել է ընտրողներին, որ քվեախցերում տեսախցիկներ չկան, մինչ Օրինաց երկրի թեկնածու Արթուր Բաղդասարյանը կոչ է արել աջակիցներին չվաճառել իրենց քվեներն ու քվեարկել իրենց խղճի համաձայն: Հանրապետական կուսակցության թեկնածու, վարչապետ Սերժ Սարգսյանը ընտրողներին վստահեցրել է ընտրական գործընթացի արդարության մեջ:

Հեռուստատեսությամբ եթեր են տրվում հանրային տեղեկատվական հեռարձակումներ, որոնք, ի թիվս այլոց, հիշեցնում են քաղաքացիներին, որ «նրանց քվեն գաղտնի է»: Ի հավելումն, ընտրությունների օրը ՏԸՀ¬ները կցուցադրեն հանրային իրազեկման պաստառներ:
Ընտրությունը քոնն էե ՀԿ¬ն պատրաստել է Երկիր մեդիա հեռուստաընկերությամբ եթեր հեռարձակվող տեղեկատվական հոլովակներ, որոնք կոչ են անում քաղաքացիներին դիմակայել իրենց քվեների գնման փորձերին եւ բարելավել վստահությունը ընտրական գործընթացի նկատմամբ:

III.

Պաշտոնական քարոզարշավը մեկնարկել է հունվարի 21¬ին եւ ավարտվելու է փետրվարի 17¬ի կեսգիշերին:

Քարոզարշավի լեզուն երբեմն պարունակել է բարկ արտահայտություններ:
Զեկույցում ընդգրկված ժամանակահատվածում ութ թեկնածուներ քարոզարշավ են իրականացրել հանրահավաքների միջոցով, որոնցից երեքի քարոզարշավներն անց են կացվել երկրի տարածքով մեկ: Ի տարբերություն մյուս թեկնածուների, Լեւոն Տեր¬Պետրոսյանը իշխանությունների հասցեին նսեմացնող արտահայտություններ արել է հաճախ: Հանրահավաքների մեծ մասն անցել է խաղաղ պայմաններում: