Իրավական խորհրդատվություն Լոռու մարզի Ալավերդու, Տաշիրի, Ստեփանավանի, Սպիտակի տարածաշրջաններում
00:00, June 5, 20102010 թ. մայիս ամսին Հելսինկյան Քաղաքացիական Ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի Ալավերդու, Տաշիրի, Ստեփանավանի, Սպիտակի ներկայացուցչություններ իրավական խորհրդատվություն ստանալու համար դիմել են 10 քաղաքացիներ:
4 քաղաքացու խնդրի լուծման կապակցությամբ կազմակերպության կողմից պատրաստվել են համապատասխան գրություններ, մյուս քաղաքացիներին իրավախորհրդատվություն տրամադրվել է բանավոր կարգով:
Այսպես, քաղաքացիները դիմել են հետևյալ հարցերով.
Ալավերդու տարածաշրջան
Սեփականության իրավունք, արդար դատաքննության իրավունք
1. Քաղաքացին հանդիսացել է նույն հասցեի երկու բնակարանների` ք. Ախթալա, Շահումյան 7 և 8 բնակարանների փաստացի օգտագործողը: 1991 թ. Շահումյան 8 բնակարանի նկատմամբ համայնքի ղեկավարի թույլտվությամբ գրանցվել է նրա սեփականության իրավունքը: 2009 թ. քաղաքացին դիմել է համայնքի ղեկավարին` Շահումյան 7 բնակարանի նկատմամբ ևս իր սեփականության իրավունքի գրանցումը թույլատրելու պահանջով, սակայն մերժվել է: Քաղաքացին այնուհետև դիմել է դատարան` վաղեմության ուժով բնակարանի նկատմամբ իր սեփականության իրավունքը գրանցելու խնդրանքով, սակայն մերժվել է: Դատարանի մերժումը հիմնավորվել է այն փաստով, որ 1991 թ. Շահումյան 7 բնակարանը դատարանի որոշմամբ օգտագործման իրավունքով տրվել է մեկ ուրիշ անձի եւ ներկայումս այդ բնակարանի հասցեում հաշվառված են 7 անձինք: Սակայն դատարան տվյալ գործի քննության ժամանակ դատարանի 1991 թվականի որոշումը չի ներկայացրել:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 187-րդ հոդվածի համաձայն` քաղաքացին իրավունք ունի տվյալ գույքի նկատմամբ գրանցել իր սեփականության իրավունքը, որն օգտագործել է բարեխիղճ, անընդմեջ ավելի քան 10 տարի: “Պետական գույքի մասնավորեցման մասին” ՀՀ օրենքի համաձայն` համայնքի ենթակայության բնակարանների սեփականաշնորհման համար անհրաժեշտ է դիմում ներկայացնել համայնքի ղեկավարին: Միևնույն ժամանակ անհրաժեշտ է ստանալ բնակարանի օգտագործման վերաբերյալ 1991 թվականին դատարանի կողմից կայացված որոշումը:
Քաղաքացու համար դիմում է պատրաստվել` ուղղված ՀՀ դատական դեպարտամենտ` որոշումը ստանալու համար, նաեւ տեղեկատվության հարցում` ՀՀ ոստիկանության անձնագրերի բաժին` պարզելու, թե ինչ իրավական հիմքով և որ թվականին են տվյալ անձինք հաշվառվել թիվ 7 բնակարանի հասցեում:
Քրեակատարողական իրավունք
2. Քաղաքացու որդին դատապարտվել է ազատազրկման 4 տարի ժամկետով, 2 անգամ ընդգրկված է եղել վաղաժամկետ ազատվողների ցուցակում: Սակայն 2 անգամն էլ մերժվել է:
Պատժի ժամկետի՝ օրենքով սահմանված մասը լրանալու դեպքում պատիժը կատարող հիմնարկի վարչակազմը մեկամսյա ժամկետում պարտադիր լսում է կարգապահական տույժ չունեցող դատապարտյալին պատիժը կրելու պայմանական վաղաժամկետ ազատելու կամ պատժի չկրած մասն ավելի մեղմ պատժատեսակով փոխարինելու ներկայացման հարցը: Պատիժը կատարող հիմնարկի վարչակազմը միջին, ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործություն կատարելու համար որոշակի ժամկետով կամ ցմահ ազատազրկման դատապարտված անձին պատիժը կրելուց պայմանական վաղաժամկետ ազատելու կամ պատժի չկրած մասն ավելի մեղմ պատժատեսակով փոխարինելու վերաբերյալ միջնորդագիր ներկայացնելու մասին որոշում կայացնելու դեպքում որոշումը ներկայացնում է պատիժը կրելուց պայմանական վաղաժամկետ ազատելու, պատժի չկրած մասն ավելի մեղմ պատժատեսակով փոխարինելու հարցերով անկախ հանձնաժողովի հավանությանը:
Պատիժը կատարող հիմնարկի վարչակազմը միջնորդագիր է ներկայացնում դատարան միջին, ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործություն կատարելու համար որոշակի ժամկետով կամ ցմահ ազատազրկման դատապարտված անձին պատիժը կրելուց պայմանական վաղաժամկետ ազատելու կամ պատժի չկրած մասն ավելի մեղմ պատժատեսակով փոխարինելու վերաբերյալ միայն պատիժը կրելուց պայմանական վաղաժամկետ ազատելու, պատժի չկրած մասն ավելի մեղմ պատժատեսակով փոխարինելու հարցերով անկախ հանձնաժողովի հավանությունն ստանալու դեպքում:
Պատիժը կրելուց պայմանական վաղաժամկետ ազատելու, պատժի չկրած մասն ավելի մեղմ պատժատեսակով փոխարինելու հարցերով անկախ հանձնաժողովի որոշումները ենթակա չեն բողոքարկման, բացառությամբ օրենքին հակասելու, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի հրամանագրով սահմանված կարգի խախտմամբ ընդունվելու դեպքերի:
Ստեփանավանի տարածաշրջան
Արդար դատաքննության իրավունք
3. Քաղաքացու որդին զոհվել է ԼՂՀ Մարտակերտի զորամասի մարտական դիրքերում զինծառայության պարտականությունները կատարելիս: Զորամասի հրամանատարությունը զոհվածի հարազատներին հայտնել է, որ որդին զոհվել է թշնամու գնդակից: Փաստի առթիվ հարուցվել է քրեական գործ, սակայն կարճվել է` անհաղթահարելի հանգամանքներում ապացույցներ ձեռք չբերելու պատճառով:
Զոհվածի հայրը գտնում է, որ արդյունավետ քննություն չի իրականացվել, ավելին` նա մատնանշել է, որ վկա կա, որը որդու սպանության օրը եղել է նույն մարտական դիրքերում և դեպքին ականատես է եղել: Վերջինս հայտնել է զոհվածի հարազատին, որ որդին թշնամու գնդակից չի զոհվել, այլ զորամասի հրամանատարի արձակած գնդակից: Սակայն չպարզված հանգամանքներում վկան անհայտացել է: Զոհվածի հայրը հանդիսանում է տուժողի իրավահաջորդ, նա դիմել է ԼՂՀ Մարտակերտի քննչական բաժնի գործը քննող քննիչին՝ գործի նյութերին ծանոթանալու խնդրանքով, սակայն նրան չեն տրամադրել գործի նյութերը:
Քաղաքացուն առաջարկվել է, որպեսզի կազմակերպությունը հանդես գա իր` որպես տուժողի իրավահաջորդի ներկայացվուցիչ` անձամբ իրականացնելով տուժողի իրավահաջորդի շահերի պաշտպանությունը: Քաղաքացին չի ցանկացել, որպեսզի կազմակերպությունը հանդես գա որպես տուժողի իրավահաջորդի ներկայացուցիչ:
Սոցիալական իրավունք
4. Կարո՞ղ է քաղաքացին ավանդի փոխհատուցում ստանալ, եթե ընդգրկված չէ նպաստառու ընտանիքների ցանկում:
Ավանդների դիմաց փոխհատուցում ստանալու իրավունք ունեն 2005 թ. հուլիսի 1-ից սկսած մինչև նպաստառու ընտանիքների ցուցակների ճշտման օրը` 2006 թվականի ապրիլի 1-ը, անընդմեջ ընտանեկան նպաստ ստացող ընտանիքների կազմում ընդգրկված այն ավանդատուները, որոնք նախկին ԽՍՀՄ Խնայբանկի ՀԽՍՀ հանրապետական բանկում խորհրդային ռուբլով դրամական ավանդ են ներդրել մինչև 1993 թվականի հունիսի 10-ը ներառյալ:
Սպառողների իրավունք
5. “Լոռի ջրմուղկոյուղի” ՓԲԸ-ն մատուցած ծառայությունների դիմաց պահանջում է վճարել մատուցված ծառայությունների ոչ իրական չափով:
Քաղաքացու համար պատրաստվել է հարցում՝ ուղղված “Լոռի ջրմուղկոյուղի” ՓԲԸ՝ ստանալու այն բոլոր իրավական հիմքերը, ինչի հիման վրա հաշվարկվել է պահանջվող գումարը ըստ անձերի քանակի եւ տարիների:
Տաշիրի տարածաշրջան
Սեփականության իրավունք
6. Քաղաքացին 2008 թ. հոկտեմբերին փոխառությամբ 180.000 /հարյուր ութսուն հազար/ ՀՀ դրամ է տվել մինչև 2008 թ. դեկտեմբեր ամիսը վերադարձնելու պայմանով: Գումարի ստացման վերաբերյալ որևէ փաստաթուղթ չի կազմվել և չի տրվել: Ինչպե՞ս կարող է քաղաքացին ետ ստանալ իր գումարը:
Պարտավորությունների պատշաճ կարգով կատարումը հնարավոր է ապահովել դատական կարգով: Անհրաժեշտ է դիմել դատարան՝ ներկայացնելով ապացույցներ / վկաներ/ վկայակոչված գումարի տալու հանգամանքը ապացուցելու համար:
Սպիտակի տարածաշրջան
Արդար դատաքննության իրավունք
7. Քաղաքացու նկատմամբ նախաքննության մարմնի կողմից որպես խափանման միջոց է ընտրվել ստորագրություն չհեռանալու մասին: Քաղաքացին իրավունք ունի արդյո՞ք անվճար օգտվել պաշտպանի ծառայություններից, եթե չունի բավարար միջոցներ ծառայության դիմաց վճարելու:
Քրեական վարույթն իրականացնող մարմինը կարող է որոշում կայացնել կասկածյալին կամ մեղադրյալին անվճար իրավաբանական օգնություն տրամադրելու մասին` ելնելով նրա գույքային դրությունից: Եթե կասկածյալը կամ մեղադրյալը չունի բավարար միջոցներ փաստաբանին վճարելու համար, ապա վարույթն իրականացնող մարմնի դիմումի հիման վրա նշանակում է հանրային պաշտպան Փաստաբանների պալատի հանրային պաշտպանի գրասենյակի ղեկավարի կողմից:
Քաղաքացուն խորհուրդ է տրվել վերցնել տեղեկանք անապահովության մասին սոցիալական ծառայություն տրամադրող գործակալությունից և բնակարանների սպասարկման գրասենյակից, ապա միջնորդություն ներկայացնի նախաքննություն իրականացնող մարմնին:
Արդար դատաքննության եւ փոխհատուցման իրավունք
8. Քաղաքացու հայրը 1942-1946 թթ. ազատազրկվել և աքսորվել է քաղաքական շարժառիթներով, 1956 թ. արդարացվել ՀԽՍՀ գերագույն դատարանի կողմից: 2006 թ. մահացել է: Քաղաքացին ունի արդյո՞ք որևէ արոնություն, որպես բռնադատվածի ժառանգ: Եթե այո, ապա նա ինչպես կարող է օգտվել դրանից:
“Բռնադատվածների մասին” ՀՀ օրենքով բռնադատվածների առաջին հերթի ժառանգներին որպես փոխհատուցում պետությունը տրամադրում է արտոնյալ վարկեր, եթե քաղաքացու բնակարանը 4-րդ կարգի վթարային է կամ բնակարանով ապահովված չէ: Դրա համար պետք է նախ դիմում ուղարկվի /Բռնադատված անձի կարգավիճակ ունեցող կամ բռնադատվածի առաջին հերթի ժառանգ հանդիսացող անձանց վկայական տրամադրող հանձնաժողովին/`բռնադատվածի առաջին հերթի ժառանգ հանդիսանալու մասին վկայական ստանալու համար, իսկ արդեն վկայական ստանալուց հետո միայն արտոնյալ վարկ ստանալու համար կարող է հերթագրվել:
Քաղաքացու համար պատրաստվել է համապատասխան դիմում`ուղղված Բռնադատված անձի կարգավիճակ ունեցող կամ բռնադատվածի առաջին հերթի ժառանգ հանդիսացող անձանց վկայական տրամադրող հանձնաժողովին:
Դիմումի քննության համար սահմանված է երկու ամիս, դիմումը քննության փուլում է:
Քաղաքացիական իրավունք
9. Քաղաքացին մահացել է իր բնակարանում: Դիահերձում չի կատարվել, մահվան փաստի առթիվ տեղեկանք չի տամադրվել, ՔԿԱԳ Սպիտակի տարածքային բաժինը մահվան վկայական չի տրամադրել: Ինչպե՞ս կարելի է գրանցել մահվան փաստը եւ ՔԿԱԳ-ից ստանալ մահվան վկայական:
Մահվան փաստը հաստատելու համար անհրաժեշտ է դիմել դատարան՝ ներկայացնելով հիմնավորում, թե ինչու այլ կերպ հնարավոր չէ ապահովել մահվան փաստի գրանցումը, վկայակաի տրամադրումը:
Քաղաքացու համար պատրաստվել է իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստը հաստատելու մասին գրություն՝ ուղղված դատարան:
Սեփականության իրավունք
10. Աղետի հետեւանով բնակարանի կարիքավորների հերթացուցակում ընդգրկված անձինք իրենց հաշվառման հասցեում պահպանում են արդյո՞ք փոխհատուցման իրավունքը հաշվառման հասցեն փոխելու դեպքում:
ՀՀ կառավարության որոշման համաձայն՝ հաշվառման հասցեն փոխելը զրկում է այդ նույն հասցեում բնակարանի փոխհատուցման իրավունքից: