0 8000 12 11

Տարեվերջին կառավարությունը հավանության է արժանացրել «Այլընտրանքային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու արդարադատության նախարարի կողմից ներկայացված նախագիծը:

2004 թվականից ուժի մեջ մտած օրենքում, ըստ արդարադատության նախարար Հրայր Թովմասյանի, տեղ են գտել մի շարք թերություններ, ինչը թույլ չի տվել իրավական պետության պահանջներին համապատասխան կարգավորել այլընտրանքային ծառայության անցնելու կարգը:

«Այլընտրանքային ծառայողների նկատմամբ սահմանվում է զինվորական վերահսկողություն, ինչը հակասում է այլընտրանքային ծառայության համար դիմող բազմաթիվ անձանց կրոնական համոզմունքներին: Ընդ որում, զինվորական վերահսկողություն է սահմանվում ոչ միայն այլընտրանքային զինվորական ծառայության դեպքում, այլ նաև այլընտրանքային աշխատանքային ծառայության դեպքում»,- ասում է Հրայր Թովմասյանը:

Իրավապաշտպանների կարծիքով` կառավարությունը հապճեպորեն ձեռնամուխ եղավ օրենքի փոփոխությանը միայն այն դեպքից հետո, երբ (նոյեմբերի 27-ին) 19 Եհովայի վկաների հայցը Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում` «Խաչատրյանն ու մյուսները ընդդեմ Հայաստանի» բավարարվեց: Նրանցից յուրաքանչյուրին ՀՀ-ն պետք է վճարի 6000-ական եվրո, ինչպես նաև ընդհանուր դատական ծախսերի համար` 10.000 եվրո: Այս գործով Հայաստանի բյուջեն կնվազի 112.000 եվրոյով:

«Այլընտրանքային ծառայության մասին» օրենքը Հայաստանում ուղղակի չի գործում: Այդ օրենքի ընդունումից հետո անգամ Եհովայի վկաները շարունակում են նստել բանտերում` իրենց համոզմունքներից ելնելով: Նրանց այս վերջին հաղթանակից հետո մեր իշխանությունները հասկացան, որ շատ արագ է պետք այդ փոփոխությունները կատարել, հակառակ դեպքում պետբյուջեից հսկայական գումարներ են տալու, ու դա անընդհատ շարունակվելու է»,- «ԱրմենիաՆաուին» ասում է Հայաստանի հելսինկյան կոմիտեի նախագահ Ավետիք Իշխանյանը:

Ջութակի ուսուցիչ Հայկ Խաչատրյանը այլընտրանքային ծառայության է մեկնել 2004-ի դեկտեմբերի 29-ին, ծառայության վայրից հեռացել է 2005-ի մայիսի 23-ին։ Նույն տարվա օգոստոսին կալանավորվել է և քննչական մեկուսարանում անցկացրել ութ ամիս։

«Առաջին խնդիրն այն էր, որ արհամարհվեց իմ կրոնական համոզմունքները. մեզ ասել էին՝ ծառայությունը քաղաքացիական է, բայց հետո պարզվեց` զինվորական է։ Ծառայության վայրում ստիպում էին արտաժամյա աշխատել, նույնիսկ՝ գիշերը 11-12-ին, նորմալ սնունդ չէին տրամադրում, տալիս էին ժամկետանց պահածոներ,- «ԱրմենիաՆաուին» պատմում է Հայկը: – Ապրում էինք մեր ծնողների միջոցներով։ Երբ լուրջ առողջական խնդիրներ էի ունենում, ասում էին` սիմուլյանտություն եմ անում և օգնություն ցույց չէին տալիս…»

Հայկի հետ այլընտրանքային ծառայության էին մեկնել 22 Եհովայի վկաներ, ովքեր վեց ամիս անց լքել են ծառայության վայրերը: Նրանցից 19-ը կալանավորվեցին, որոնցից 15-ը դասալքության և ծառայության վայրը լքելու մեղադրանքով դատապարտվեցին 2-3 տարվա ազատազրկման և յոթ ամիս բանտերում մնալուց հետո ազատ արձակվեցին: Գլխավոր դատախազությունը կարճում է նրանց գործը` հանցակազմի բացակայության հիմքով:

Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար Արթուր Սաքունցը «ԱրմենիաՆաուին» ասում է, որ «Այլընտրանքային ծառայության մասին» օրենքը մեռած օրենք էր: Այն մի շարք կետերով խախտում էր այլընտրանքային ծառայության վերաբերյալ ԵԱՀԿ-ի չափորոշիչները:

«Նախ` այն, որ այլընտրանքային ծառայության ժամկետը 42 ամիս է, քան բուն զինծառայության ժամկետը, ինչն արդեն իսկ խախտում է: Մյուս խնդիրը` ծառայության ընթացքում նվաստացուցիչ պայմաններն են, որոնք իրենց մաշկի վրա են զգացել ծառայողները»,- ասում է Սաքունցը:

Ավետիք Իշխանյանը նշում է օրենքի մյուս թերությունը:

«Այլընտրանքային ծառայությունը ՊՆ հսկողության տակ էր, նրանց վերահսկում էր ռազմական ոստիկանությունը, գույքը ստանում էին պաշտպանության նախարարությունից: Ռազմական ոստիկանության աշխատակիցները պարբերաբար այցելում էին նրանց, ստիպում շարվել, որը հակասում էր նրանց կրոնական համոզմունքներին»,- ասում է Իշխանյանը:

Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը ուշադրություն է դարձնում ոչ միայն օրենքի ընդունմանը, այլև դրա իրականացման պատասխանատվությանը:

Ըստ Սաքունցի` տարիներ առաջ Վանաձորի գրասենյակը առաջարկություններով հանդես է եկել և այժմ էլ պատրաստ է օգնել օրենքում փոփոխություններ կատարելուն:

«Ժամանակին քաղաքական կամք հանդես չբերեցին, ու հիմա միայն փաստորեն Եվրոպական դատարանի վճռից հետո են ձեռնամուխ լինում օրենքում փոփոխություն կատարելուն, որը գործնականում կկիրառվի»,- ասում է նա:

Նախարար Թովմասյանի ներկայացրած նախագծով տարանջատվելու են այլընտրանքային զինվորական ծառայության և այլընտրանքային աշխատանքային ծառայության հիմքերը: Դիտարկվելու է այն, թե անձի կրոնական դավանանքը կամ հայացքները հակասո՞ւմ են ընդհանրապես ռազմական ստորաբաժանումներում զինվորական ծառայություն անցնելուն, թե՞ միայն զենք կրելուն, պահելուն, պահպանելուն կամ օգտագործելուն:

Նախատեսվում է կրճատել այլընտրանքային ծառայության ժամկետները` այլընտրանքային զինվորական ծառայության ժամկետ սահմանելով 30 ամիսը, իսկ այլընտրանքային աշխատանքային ծառայության ժամկետ` 36 ամիսը:

Իշխանյանն էլ, անդրադառնալով զինծառայությունից խուսափող Եհովայի վկաներին, ասում է, որ նրանք տարբերվում են զինծառայությունից ծառայել հրաժարվողներից:

«Եհովայի վկաները հրաժարվում են` իրենց կրոնական համոզմունքներից ելնելով: Կաշառք չեն տալիս, մարդ մեջ չեն գցում, միանգամից գնում են և ասում, որ հրաժարվում են ծառայությունից: Մինչդեռ ըստ պաշտոնակա տվյալների` 2002-ից մինչ օրս բանակում չի ծառայել 10.000 մարդ, իսկ Եհովաների վկաների թիվը այս հսկա բանակում 444 է»,- ասում է նա:

Արթուր Սաքունցն էլ ասում է, որ «Զինապարտության մասին» ՀՀ օրենքի և կառավարության որոշումների համաձայն` 1998-2012 թթ. Հայ առաքելական եկեղեցու 659 սպասավորներ ստացել են տարկետում և ազատվել պարտադիր զինվորական ծառայությունից:

Աղբյուրը՝ http://armenianow.com/hy/society/human_rights/42175/armenian_jehovahs_witnesses_hrayr_tovmasyan_artur_sakunts