0 8000 12 11

2010 թ. փետրվար ամսին Հելսինկյան Քաղաքացիական Ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի Ալավերդու, Տաշիրի, Ստեփանավանի, Սպիտակի ներկայացուցչություններ իրավական խորհրդատվություն ստանալու համար դիմել են 6 քաղաքացիներ: 4 քաղաքացու խնդրի լուծման կապակցությամբ կազմակերպության կողմից պատրաստվել են համապատասխան գրություններ:

Այսպես, քաղաքացիները դիմել են հետևյալ հարցերով.

Տաշիրի տարածաշրջան

Վնասի փոխհատուցման իրավունք

1. 1988 թ. երկրաշարժի ժամանակ Մ. Բ.-ի ընտանիքին պատկանող Շիրակամուտ գյուղում գտնվող տունը վնասվել է և դարձել ապրելու համար վտանգավոր: Քաղաքացու սկեսուրը երկրաշարժի ժամանակ ստացված ֆիզիկական վնասվածքի հետևանքով դարձել է 2-րդ կարգի հաշմանդամ:

Մինչ 2008 թ. նրանց ընտանիքն ընդգրկված է եղել երկրաշարժից անօթևան մնացած ընտանիքներին բնակարաններով ապահովելու համար նախատեսված ցուցակում: Սակայն 2008 թ. դիմել են գյուղապետին և տեղեկացել, որ իրենց ընտանիքն ընդգրկված չէ Շիրակամուտ համանքի երկրաշարժից բնակարան կորցրած բնակարանի կարիքավորների հերթացուցակում, քանի որ քանդման համար հիմք է հանդիսանում համապատասխան կազմակերպության կողմից տրված տեխնիկական եզրակացությունը, որով հաստատվում է տան վնասվածության չորրորդ կարգը:

ՀՀ կառավարության 1337-Ն որոշմամբ` սահմանվում է բնակարանների պայմանների բարելավման իրավունք ունեցող քաղաքացիների ցանկն ըստ առաջնահերթության՝

1.         3 և ավելի անչափահաս երեխաներ ունեցող ընտանիքներ
2.         երկրաշարժի հետևանքով զոհ ունեցոք ընտանիքներ
3.         երկրաշարժի հետևանքով 1-ին խմբի հաշմանդամ ունեցող ընտանիքներ
4.         երկկողմանի ծնողազուրկ երեխա որդեգրած անձինք
5.         կերակրողներից մեկին կորցրած՝ անչափահաս երեխա ունեցող ընտանիքներ
6.         միայնակ ծերեր
7.         երկրաշարժի հետևանքով 2-րդ խմբի հաշմանդամ ունեցող ընտանիքներ

Քաղաքացու սկեսուրը երկրաշարժի ժամանակ ստացված ֆիզիկական վնասվածքի հետևանքով դարձել է 2-րդ կարգի հաշմանդամ: Հետևաբար որոշմամբ սահմանված առաջնահերթությունը տարածվում է այս ընտանիքի վրա:

Քաղաքացու համար պատրաստվել է գրություն ՀՀ նախագահի վերահսկողական ծառայությանը:

2. Քաղաքացի Օ. Ղ-ն ազատվել է աշխատանքից ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 7-րդ կետի պահանջներով: Այս հոդվածի պահանջով` գործատուն կարող է աշխատանքից ազատել աշխատողին, եթե վերջինս 1) փչացրել, վնասել կամ կորցրել է գործատուի գույքը, ինչպես նաև աշխատանքի վայրում կատարել է հափշտակություն. 2) գործատուի գույքի պահպանությունը դրել է վտանգի տակ. 3) անվստահություն է առաջացրել սպառողների, հաճախորդների կամ գործատուի գործընկերների մոտ, որի հետևանքով գործատուն կրել է կամ կարող էր կրել վնասներ:

Հետևելով օրենքի պահանջին` ենթադրվում է, որ տնօրենի հրամանում պետք է կոնկրետ նշված լիներ անվստահության արտահայտման օրենքով սահմանված երեք հիմքերից մեկը: Մինչդեռ, տնօրենն իր հրամանում նշում է “վստահության հայտնում դպրոցին հասցված վնասների` ոչ նյութական, և հետագա վնասները կանխելու նպատակով”: Ներկայացված ձևակերպումն օրենքի պահանջներից որևէ մեկին չի համապատասխանում, դրա համար համապատասխան փաստ ներկայացված չէ /օրինակ` պատճառված գույքային վնասի նկարագրության կամ դրա չափը` դրամական արտահայտությամբ/:

Հետևաբար նման ձևակերպումը չի կարող իրավական ուժ ունենալ  և դրվել աշխատանքից ազատման տնօրենի հրամանի հիմքում:

2009 թվականի նոյեմբերի 17-ին Օ.Ղ.-ն դիմում է ներկայացրել ՀՀ կրթության և գիտության նախարարին` Լոռու մարզի Սարչապետ գյուղի դպրոցի տնօրենի կողմից աշխատանքային օրենսգրքի մի շարք խախտումների կապակցությամբ: 2009 թվականի նոյեմբերի 26-ին դիմումը վերահասցեագրվել է ՀՀ աշխատանքի պետական տեսչություն, որտեղից թիվ 148 ուսումնասիրության անցկացնելու հանձնարարագրով Լոռու մարզի տարածքային կենտրոնի մասնագետների կողմից Սարչապետի դպրոցում 2009 թվականի 22-30-ն իրականացվել են ուսումնասիրություններ:

Ուսումնասիրության արդյունքում պարզվել է, որ տնօրենի հրամանում հղում է արված ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 7-րդ կետի պահանջներին, պետք է նշվեր 113-րդ հոդվածի 1-ին կետի 7-րդ ենթակետը:

Լոռու մարզպետարանի կողմից Սարչապետ գյուղի դպրոց ՊՈԱԿ-ում աշխատանքից ազատելու փաստի կապակցությամբ իրականացվել են ուսումնասիրություններ:

2009 թվականի դեկտեմբերի 15-ին Լոռու մարզպետի 059/363601 գրությամբ դիմել է Սարչապետ գյուղի դպրոցի տնօրենին. “Լոռու մարզի մարզպետարանի աշխատակազմի ղեկավար Ա. Մանուկյանի զեկուցագրի համաձայն` ֆիզիկայի և ինֆորմատիկայի ուսուցչուհի Օֆելյա Ղուլինյանն ազատվել է աշխատանքից անհիմն` առաջարկում եմ Ձեր 17.11.2009 թվականի թիվ 19 հրամանը չեղյալ հայտարարել /կասեցնել/ Օֆ. Ղուլինյանին վերականգնելով աշխատանքի և վճարելով նրան հարկադիր պարապուրդի դիմաց” /չակերտների մեջբերումը Լոռու մարզպետի 059/363601 գրությունից/: Փաստացի վերահսկողություն իրականացնելու լիազորությամբ օժտված մարմնի կողմից ևս արձանագրվել է, որ աշխատանքից ազատելն անհիմն է:

Այս դեպքում ևս Օ.Ղ.-ն աշխատանքում չի վերականգնվել:

Բացի այդ, տնօրենի կողմից աշխատանքից ազատման հրամանում հղում է արվել նաև դպրոցի մանկավարժական կոլեկտիվի ընդհանուր ժողովի տարբեր ամսաթվերով թվագրված արձանագրություններին, որտեղ նույն անձանց անուն ազգանվան դիմաց դրված են տարբեր ստորագրություններ:

Կազմակերպության կողմից Օ.Ղ.-ի համար պատրաստվել է համապատասխան հայցադիմում և միջնորդություն է ներկայացվել դատարան` դատաձեռագրաբանական փորձաքննություն նշանակելու համար: Նշանակվել է դատաձեռագրաբանական փորձաքննություն: 2010 թվականի մարտի 30-ի դրությամբ դեռևս ընթանում է դատաքննություն:

Ալավերդու տարածաշրջան

Արդար դատաքննության իրավունք

3. Ավտովթարի արդյունքում քաղաքացու առողջությանը հասցվել է վնաս: Քաղաքացին դիմել է հիվանդանոց և առողջության վերականգնման նպատակով ծախսել է որոշակի գումար: Ի՞նչ փաստաթղթով կարելի է ապացուցել և ինչպե՞ս կարելի է ավտովթարի մեղավորից պահանջել փոխհատուցում` առողջությանը պատճառված վնասի համար:

Առողջությանը պատճառված վնասի փոխհատուցումը քաղաքացին կարող է պահանջել դատական կարգով, որի համար անհրաժեշտ է ներկայացնել իրականացված ծախսերը հավաստող փաստաթղթեր:

Տեղեկատվության ազատության, քրեական իրավունք

4. Արևածագ համայնքի ղեկավարը մերժել է համագյուղացուն գյուղապետարանից տրամադրել տեղեկանք ընտանիքի կազմի մասին` պատճառաբանելով, որ վերջինս չի կատարել հողի հարկի վճարման գծով իր պարտավորությունները:

Բացի այդ, հողի հարկի վճարմանը պարտավորեցնելու համար համայնքի ղեկավարը դիմել է մարզպետին, վերջինս էլ զանգել է գործատուին` գործատուի միջոցով վճարումն ապահովելու համար:

1) Քաղաքացու համար պատրաստվել է գրություն` ուղղված ՀՀ տարածքային կառավարման նախարարություն և Լոռու մարզպետարան` խնդրելով ապահովել քաղաքացու “Տեղեկատվության և ազատության մասին” օրենքով սահմանված   իրավունքի իրականացումը:

2) Քաղաքացու համար պատրաստվել է դիմում` ուղղված Լոռու մարզի դատախազություն` Արևածագ համայնքի գյուղապետի կողմից իր պաշտոնական լիազորություններից չբխող անօրինական գործողությունների իրականացումը կանխելու և ապագայում նման անօրինական գործողությունները բացառելու նպատակով:

1. “Տեղեկատվության ազատության մասին” ՀՀ օրենքի` 8-րդ հոդվածի համաձայն` տեղեկատվության տրամադրման ազատությունը սահմանափակվում է կամ մերժվում է, եթե դա՝

1) պարունակում է պետական, ծառայողական, բանկային, առևտրային գաղտնիք

2) խախտում է մարդու անձնական և ընտանեկան կյանքի գաղտնիությունը, այդ թվում՝ նամակագրության, հեռախոսային խոսակցությունների, փոստային, հեռագրական և այլ հաղորդումների գաղտնիությունը

3) պարունակում է հրապարակման ոչ ենթակա նախնական քննության տվյալները

4)բացահայտում է մասնագիտական գործունեությամբ պայմանավորված մատչելիության սահմանափակում պահանջող տվյալներ (բժշկական, նոտարական, փաստաբանական գաղտնիք)

5) խախտում է հեղինակային իրավունքը և (կամ) հարակից իրավունքները։

2. ՀՀ քրեական օրենսգրքով արգելվում է պաշտոնական լիազորություններից չբխող անօրինական գործողությունների իրականացումը:

Տեղեկատվության ազատության իրավունք

5. Ինչպե՞ս կարելի է տեղեկատվություն ստանալ սեփականության իրավունքով անձին պատկանող գույքի մասին:

ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի նախագահի հրամանի համաձայն` քաղաքացին տեղեկություն ստանալու համար օրենքով սահմանված կարգով պետական տուրք վճարելուց հետո անշարժ գույքի պետական կադաստրին հարցում ներկայացնելով` իրավունք ունի իմանալու անշարժ գույքի պետական գրանցման մարմնում սեփականության իրավունքով իրեն պատկանող  գույքի մասին:

Պատրաստվել է տեղեկատվության հարցում` ուղղված ՀՀ Կ/Ա անշարժ գույքի պետական կադաստր, Լոռու մարզի մարզպետարան, Հալլավար գյուղի գյուզապետարան:

Սպիտակի տարածաշրջան

Ընտանեկան իրավունք

6. Քաղաքացին ինչպե՞ս կարող է ամուսնալուծվել և իր կնոջը զրկել ծնողական իրավունքներից:

ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի համաձայն` եթե առկա է ամուսինների համաձայնությունը, ամուսնալուծությունը կատարվում է ՔԿԱԳ մարմնում ամուսիններից մեկի դիմումի համաձայն: Ամուսիններից մեկի համաձայնության բացակայության դեպքում ամուսնալուծությունը կայանում է դատական կարգով՝ ամուսիններից մեկի կողմից հայցադիմում ներկայացնելով դատարան:

Նույն օրենսգրքի համաձայն` ծնողական իրավուքներից զրկելը ևս կատարվում է դատական կարգով, որի համար անհրաժեշտ են հետևյալ հիմքերը.

• առանց հարգելի պատճառների հրաժարվում են երեխաներին վերցնել ծննդատնից
• խուսափում են ծնողական պարտականությունները կատարելուց
• դաժանաբար են վարվում երեխաների հետ և այլն: