0 8000 12 11

2008թ. օգոստոսին Հելսինկյան Քաղաքացիական Ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ իրավախորհրդատվություն ստանալու համար դիմել են 19 քաղաքացիներ:

Քաղաքացիների կողմից ներկայացված տեղեկատվության հարցումները վերաբերվել են թե° մարդու իրավունքներին, թե° տվյալ օրենքի կիրառումն ապահովող սահմանված օրենսդրական մեխանիզմներին:

Սոցիալական իրավունք

1. Երկարամյա ծառայության թոշակառուի մահից հետո նրա ընտանիքի անդամները կարո՞ղ են ստանալ մահացածի կենսաթոշակը:
«Պետական կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքով կերակրողին կորցնելու դեպքում
վերջինիս կենսաթոշակը 30 տոկոսի չափով կարող են ստանալ հաշմանդամության խումբ ունեցող, չաշխատող չափահաս անդամները: Կազմակերպությունը քաղաքացու համար համապատասխան դիմում է պատրաստել՝ ուղղված ՀՀ աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարությանը` կենսաթոշակը սահմանված կարգով ստանալու խնդրանքով:

2. Քաղաքացին աշխատել է «Վանշիկ» քարհանքի վարչությունում: 1988թ. նշանակված է եղել առողջությանը պատճառված վնասի փոխհատուցում: 2004թ. փոխհատուցման գումարը դարձել է 2600 դրամ, սակայն մինչեւ 2014թ. հաշվարկվել եւ վճարվել է ամսական 1000 դրամի չափով, որից հետո հիմնարկը լուծարվել է: Ինչպե՞ս կարող է ստանալ պակաս վճարված գումարը: Հիմնարկի լուծարումից հետո, որն իրավահաջորդ չունի, նախկին աշխատողների պարտքերի փոխհատուցում նախատեսված չէ:

Կրթության իրավունք

3. Քաղաքացին գտնում է, որ ԲՈՒՀ-ի ընդունելության քննությունների ժամանակ անգլերեն բանավոր քննության արդյունքները չեն արտահայտում իր իրական գիտելիքները: Փորձել է քննության ժամանակ տեղում բողոքարկել, սակայն քննող հանձնաժողովը մերժել է: Կարո՞ղ է արդյոք վերահանձնել ընդունելության անգլերեն բանավոր քննությունը և եթե այո՝ ինչպե՞ս:
Բուհական ընդունելության քննությունների արդյունքներից դժգոհ լինելու դեպքում նոր քննություն նշանակելու և անցկացնելու կարգ սահմանված չէ: Ընդունելության քննությունների նկատմամբ վերահսկողությունն իրականացնում է ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարարությունը: Այդ պատճառով էլ ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակը համապատասխան դիմում է պատրաստել ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարարությանը՝ ընդունելության բանավոր քննության ընթացակարգը փոխելու, ինչպես նաև հնարավորության դեպքում նոր քննություն անցկացնելու խնդրանքով:

Քաղաքացիական իրավունք

4. Քաղաքացին ինչպե՞ս կարող է պարտավորագրով պարտք տված գումարը պարտք վերցնողի կողմից կամովին չվերադարձնելու դեպքում պահանջել եւ ստանալ այդ:
Պարտավորագրով պարտք տված գումարը կամովին չվերադարձնելու դեպքում այդ գումարի ստացման պահանջով անհրաժեշտ է հայցադիմում ներկայացնել դատարան:

5. Քաղաքացին ցանկանում է իմանալ, թե որդին, ընդունելով երկքաղաքացիություն, կազատվի՞ արդյոք Հայաստանի Հանրապետությունում պարտադիր զինվորական ծառայությունից:
«Զինապարտության մասին» ՀՀ օրենքի փոփոխության համաձայն՝ այլ պետության
քաղաքացիություն ընդունած ՀՀ քաղաքացին չի ազատվում պարտադիր զինվորական
ծառայությունից, անկախ այն հանգամանքից, ծառայել է այլ պետությունում, թե ոչ: ՀՀ-ում նա պարտավորվում է անցնել պարտադիր զինվորական ծառայություն:

Քաղաքացիության իրավունք

6. ՀՀ քաղաքացիություն ձեռք բերելու համար օրենքով սահմանված կարգով քաղաքացին դիմել է Անձնագրերի եւ վիզաների վարչություն, սակայն որեւէ պատասխան չի ստացել: Ինչպե՞ս կարող է որեւէ տեղեկատվություն ստանալ քաղաքացիություն ստանալու իր դիմումի ընթացքի մասին:
Անհրաժեշտ տեղեկությունը հնարավոր է ստանալ տեղեկատվություն ստանալու մասին գրավոր հարցման միջոցով: Կազմակերպությունը օգնել է քաղաքացու անունից պատրաստել տեղեկատվություն ստանալու հարցում՝ ուղղված Անձնագրերի եւ վիզաների վարչությանը:

7. Քաղաքացին ՌԴ-ում ընդունել է քաղաքացիություն՝ միաժամանակ պահպանելով Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիությունը: 2007թ. նրա ՀՀ քաղաքացու անձնագրի վավերության ժամկետը լրացել է: Հի՞մք է արդյոք այս հանգամանքը զրկվելու Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիությունից:
«Քաղաքացիության մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն՝ այլ երկրի քաղաքացիություն ընդունելը հիմք չէ ՀՀ քաղաքացիությունից, հետեւաբար նաեւ ՀՀ քաղաքացու անձնագրից զրկելու:

Ժառանգության իրավունք

8. Կինը կամ ամուսինը կարո՞ղ են ժառանգել օրդերով հատկացված բնակարան:
Օրդերով հատկացված բնակարանի նկատմամբ սեփականության իրավունքը անհրաժեշտ է գրանցել օրենքով սահմանված կարգով: Սեփականության գրանցման համար թույլտվություն ձեռք բերելու համար անհրաժեշտ է դիմել սեփականության գտնվելու վայրի համայնքի ղեկավարին: Թույլտվություն ստանալուց հետո պետք է սեփականության իրավունքը գրանցել Անշարժ գույքի պետական կադաստրում: Սա հնարավորություն կտա այնուհետև ժառանգություն ձևակերպել:

9. Քաղաքացու մայրը տունը իրեն է կտակել: Ինքը ցանկանում է հրաժարվել կտակից՝ հօգուտ եղբորորդու: Ինչպե՞ս կարող է իրականացնել այդ գործարքը:
Անհրաժեշտ է նոտարական կարգով ընդունել ժառանգությունը, գրանցել սեփականությունը իր անունով, այնուհետեւ ձեւակերպել նվիրատվություն եղբոր անունով:

Սեփականության իրավունք

10. 1998թ. ՀՀ կառավարության որոշմամբ բաց բաժնետիրական ընկերությանը պատկանող հանրակացարանի սենյակները սեփականության իրավունքով հատկացվել են բնակիչներին: Չսեփականաշնորհված սենյակները անցել են համայնքի ենթակայությանը: Ինչպե՞ս կարող են չսեփականաշնորհված սենյակների ներկա բնակիչները գրանցել իրենց սեփականության իրավունքը:
Քաղաքացիներին խորհուրդ է տրվել սենյակների սեփականության իրավունքի գրանցման համապատասխան առաջարկությունը ներկայացնել համայնքի ղեկավարին: Համայնքի ղեկավարի համաձայնության դեպքում վերջինս դիմելու է ՀՀ կառավարություն եվ ստանալու համապատասխան թույլտվությունը:

11. Համայնքի ղեկավարի թույլտվությամբ քաղաքացու հարեւանը որոշակի կառուցապատման աշխատանքներ է իրականացրել, մասնավորապես՝ թափանցիկ ապակիներով պատուհաններ է տեղադրել իր բնակարանից մոտ 0,5մ հեռավորության վրա, որը ճարտարապետաշինարարական նորմերի ուղղակի խախտում է: Ինչպե՞ս կարող է լուծել այս խնդիրը:
Կազմակերպությունը պատրաստվում է օգնել քաղաքացուն բողոքարկել շինարարության իրականացման համար համայնքի ղեկավարի կողմից կայացված որոշումը դատական կարգով:

12. Քաղաքացուն Հայաստանի Հանրապետությունից դուրս առանց հատուկ թույլտվության մնալու պատճառով վտարել են: Նրա իրերը ուղարկել են առանձին, որոնց մեջ սակայն թանկարժեք տեսախցիկը չի եղել: Ինչպե՞ս կարող է բողոքարկել եւ ստանալ տեսախցիկը, եթե բեռի ստացման պահին այդ մասին համապատասխան արձանագրություն չի կազմվել:
Բեռից որոշակի իրի բացակայության դեպքում անհրաժեշտ է բեռի ստացման պահին կազմել արձանագրություն, որը հնարավորություն կտա ապացուցել տվյալ իրի բացակայությունը, ինչի համար պատասխանատվություն կկրեն մաքսատան աշխատողները: Տվյալ դեպքում որևէ միջոցառում ձեռնարկել հնարավոր չէ:

13. Համասեփականության իրավունքով ամուսնուն, կնոջը եւ որդիներին է պատկանում 2 հա հողատարածք: Ինչպե՞ս կարող են համատեղ օգտագործել տվյալ հողատարածքը:
Համասեփականության իրավունքով մի քանի սեփականատերերին պատկանող գույքը
համատեղության կարգով օգտագործվում է բոլոր սեփականատերերի փոխադարձ
համաձայնությամբ: Եթե սեփականատերերի միջեւ փոխադարձ համաձայնությունը
բացակայում է, անհրաժեշտ է դիմել դատարան՝ համասեփականության մասն առանձնացնելու պահանջով եւ այնուհետեւ առանձնացված մասը օգտագործել իր նախընտրած տարբերակով:

Տնտեսական իրավունք

14. Ի՞նչ պատասխանատվություն է ենթադրվում առանց սահմանված կանոնների եւ հատուկ թույլտվության պետական ընդերքի օգտագործման համար:
Առանց սահմանված կանոնների եւ հատուկ թույլտվության պետական ընդերքի օգտագործումը համարվում է քրեորեն պատժելի արարք, որը պատժվում է տուգանքով նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով եւ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու իրավունքից զրկելով առավելագույնը 3 տարի ժամկետով կամ ուղղիչ աշխատանքով առավելագույնը 2 տարի ժամկետով:
Սպառողի իրավունք

15. Նախկին «Արմենտել» ՓԲԸ-ն բաժանորդին միջազգային զանգերի դիմաց որոշակի գումարի պարտքի պահանջ է ներկայացրել: Բաժանորդը վստահ է, որ ինքը նման ծառայություններից չի օգտվել, սակայն ընկերությունը ոչ մի միջոցառում չի ձեռնարկում եւ չի աջակցում բաժանորդին թյուրիմացությունը պարզելու համար:
Կազմակերպությունը բաժանորդի խախտված իրավունքը վերականգնելու համար
համապատասխան դիմում է պատրաստել՝ ուղղված Լոռու մարզի դատախազությանը:

Ընտանեկան իրավունք

16. Ամուսինների միջեւ ամուսնալուծության անհամաձայնության դեպքում ինչպե՞ս կարելի է ամուսնալուծվել:
ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի համաձայն՝ անհամաձայնության դեպքում ամուսնությունը
կատարվում է դատական կարգով կողմերից մեկի դիմումի հիման վրա:

Աշխատանքային իրավունք

17. Քաղաքացուն ֆիզարձակուրդի մեջ գտնվելու ժամանակ ազատել են աշխատանքից՝ պատճառաբանելով հաստիքի կրճատումը: Միաժամանակ նոր աշխատանքի առաջարկություն չի ներկայացվել: Ինչպե՞ս կարելի է բողոքարկել նման որոշումը:
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքով ֆիզարձակուրդի ժամանակ աշխատանքից կրճատելը չի թույլատրվում, իսկ հաստիքի կրճատման դեպքում առաջարկում են նոր պաշտոն, ինչը չի արվել: Ուստի անհրաժեշտ է բողոքարկել ազատման հրամանը դատական կարգով:

18. Քաղաքացիները համարվել են առանձնապես ծանր աշխատանքային ստաժ ունեցող աշխատողներ: Արտոնյալ պայմաններով անցել են կենսաթոշակի, որից հետո շարունակել են աշխատել, սակայն աշխատած այդ տարիների համար աշխատանքային ստաժը չի վերահաշվարկվել: Ինչպե՞ս կարելի է իրականացնել վերահաշվարկը:
Մարդու իրավունքների պաշտպանի դիմումով սահմանադրական դատարանը հակասահմանադրական է ճանաչել «Պետական կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքի այն դրույթը, որով արտոնյալ պայմաններով կենսաթոշակի անցած քաղաքացիների աշխատանքային ստաժի վերահաշվարկը չէր իրականացվում: Քաղաքացիները կարող են համապատասխան դիմում ներկայացնել սոցիալական ծառայությունների տարածքային կենտրոն աշխատանքային ստաժի վերահաշվարկման խնդրանքով:

19. Ինչպե՞ս կարելի է հաստատել համապատասխան արխիվային փաստաթղթերի եւ սոցիալական ապահովագրության վճարների մասին տեղեկատվության բացակայության դեպքում աշխատանքային ստաժը:
Համապատասխան արխիվային փաստաթղթերի եւ սոցիալական ապահովագրության վճարների մասին տեղեկատվության բացակայության դեպքում աշխատանքային ստաժը հաստատվում է դատական կարգով: Կազմակերպությունը քաղաքացու համար պատրաստել է դատարանին ուղղված դիմում՝ իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստը հաստատելու համար: