0 8000 12 11

«Human Rights Watch» միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունը հրապարակել է մարդու իրավունքների մասին տարեկան զեկույցը:

2006 թվականի ընթացքում Հայաստանի կառավարությունը շատ քիչ ջանք է գործադրել՝ մարդու իրավունքների էական խախտումները կանխելու ուղղությամբ: ԶԼՄ-ների հետ կապված խնդիրները մնացել են նույնը: Ավելի շատ լրագրողներ են ենթարկվել բռնությունների ու ճնշումների, իսկ հեռարձակվող ԶԼՄ-ների մոտ բացակայում է բազմակարծությունը: Բռնությունն ու դաժան վերաբերմունքը լուրջ խնդիր է հանդիսանում բանակում և ազատազրկման վայրերում: 2006թ-ին ճնշումների մասին տեղեկատվություն չի ստացվել իրավապաշտպանների կողմից, սակայն հունվարին, ինչպես ենթադրվում է, իշխանություններին քննադատելու համար պաշտոնազրկվեց մարդու իրավունքների պաշտպանը: Հարց է առաջանում, արդյո՞ք կառավարությունը իսկապես հետաքրքրված է այդ կառույցի անկախությամբ:

2005թ-ի նոյեմբերի կայացած հանրաքվեով ընդունվեցին սահմանադրական փոփոխություններ, որոնք կոչված են իշխանական տարբեր ճյուղերի միջև ապահովել հակակշիռների ավելի արդյունավետ համակարգ: Եվրախորհրդի փորձագետները նախապես իրենց հավանությունն էին տվել այդ փոփոխություններին, սակայն ընդդիմությունը շարունակում էր քննադատել իշխանություններին և կոչ էր անում անվավեր ճանաչել հանրաքվեն: Իրենց հերթին ԵԽ փորձագետները հայտնեցին իրենց անվստահությունը քվեարկության ընթացքի վերաբերյալ:

ԶԼՄ ազատություն

Հեռարձակվող ԶԼՄ-ների ոլորտում բոլոր կարգավորող մարմինները, ներառյալ Հանրային հեռուստառադիոխորհրդի ղեկավարությունը, նշանակվում են նախագահի կողմից: Հանրային հեռուստառադիոխորհուրդը որոշում է առաջին ալիքի խմբագրական քաղաքականությունը և ծրագրային ցանցը: ԶԼՄ ոլորտի փորձագետները կարծում են, որ կառավարության կողմից վերահսկողության պատճառով այդ հեռուստաալիքը չունի բավարար անկախություն տեղեկատվության օբյեկտիվության ապահովման համար:
2002թ-ին արտոնագրից զրկված «Ա1+» անկախ հեռուստաալիքը արդեն 12 անգամ դիմել է հեռարձակման արտոնագրի ստացման համար, այդ թվում 2006թ-ի մարտին FM հեռարձակման համար: «Ա1+»-ը, որը հրատարակում է «Այբ-Ֆե» շաբաթաթերթը, նաև ունի իր ինտերնետային կայքը, ստիպված էր ազատել շուրջ 10 տարի Գիտությունների ազգային ակադեմիայից վարձակալվող տարածքը: Տեղափոխման պահին տարածքում, որն առաջարկել էր կառավարությունը, չկար ոչ էլկտրաէներգիա, ոչ հեռախոս: Այդ ամենի հետևանքով «Ա1+»-ը ստիպված էր մի քանի շաբաթով դադարեցնել իր գործունեությունը:
Լրագրողների նկատմամբ ճնշումների դեպքերից կարելի է նշել մասնավորապես փետրվարի 23-ի դեպքը: Վանաձորի տրանսպորտային ընկերություններից մեկի տնօրենը ահաբեկել էր «Լոռի» հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն Նարինե Ավետիսյանին, երթուղային տաքսիների գների բարձրացման մասին նյութերի պատճառով: Արդյունքում նա ներողություն էր խնդրել: Մայիսի 16-ին, Վանաձորի տնակային ավանի բնակիչների տեղահանմանը նվիրված հաղորդումից հետո, անհայտ անձինք կոտրել էին Ավետիսյանի ավտոմեքենայի ապակիները: Տվյալ փաստով հարուցված քրեական գործը կարճվեց հանցագործություն կատարած անձանց չհաստատման պատճառով:

Հուլիսի 12-ին անկախ լրագրող Գագիկ Շամշյանը տեղեկացրեց Երեվանի Նուբարաշեն թաղամասի վարչության ղեկավար Մհեր Հովհաննիսյանի բարեկամների և աշխատակիցների կողմից ճնշումների մասին: Հուլիսի 11-ին Շամշյանը «Չորրորդ Իշխանություն» թերթում հրատարակել էր բանկում կատարված գողության մասին մի հոդված, որում կասկածվում էին Հովհաննիսյանի երկու բարեկամները: Շամշյանի վրա հարձակվողները ծեծել էին նրան, վերցրել ձայնագրիչը, բջջային հեռախոսը և դրամապանակը: Հաջորդ օրը Շամշյանի բնակարանում անջատել էին հեռախոսն ու էլեկտրաէներգիան: Լրագրողը պնդել էր քրեական գործ հարուցել հարձակման փաստով, սակայն օգոստոսի 3-ին մի քանի հարևանների հայտարարությունների հիման վրա քրեական գործ էր հարուցվել Շամշյանի նկատմամբ:

Սեպտեմբերի 6-ին հարձակման էր ենթարկվել «Իրավունք» թերթի գլխավոր խմբագիր Հովհաննես Գալաջյանը, կապված ընդդիմադիր կուսակցության հետ: Գալաջյանը համարում է, որ այդ հարձակումը վրեժխնդրություն էր կառավարությանը քննադատող իր հոդվածների դիմաց:

Սեպտեմբերի 8-ին «Ժամանակ Երևան» ընդդիմադիր թերթի գլխավոր խմբագիր Արման Բաբաջանյանը դատապարտվեց 4 տարի ազատազրկման ծառայությունից խուսափելու համար: Չնայած Բաբաջանյանը չէր ժխտում, որ 2002թ-ին կեղծել էր փաստաթղթերը բանակից խուսափելու համար, սակայն չի բացառվում, որ այսպիսի դատավճիռը կապված է լրագրողի ընդդիմադիր դիրքի հետ /սովորաբար բանակից խուսափողները դատապարտվում են 2-3 տարի ազատազրկման/:

Բռնութուններ և դաժան վերաբերմունք

Մայիսի 31-ին Հայաստանը վավերացրել է 1984թ-ի ընդդեմ բռնությունների ՄԱԿ-ի Կոնվենցիայի լրացուցիչ արձանագրությունը: Ապրիլին կառավարության կողմից ստեղծվել է ժամանակավոր մեկուսարանների մոնիթորինգի աշխատանքային խումբ: Սակայն այդ խմբի անկախությունը կասկածելի է, քանի որ անդամների մեծամասնությունը նշանակվում է ոստիկանության կողմից: Ոչ կառավարական կազմակերպության տվյալներով, ոստիկանությունում, բանտերում, հոգեբուժարաններում և բանակում բռնություններն ու անթույլատրելի վերաբերմունքը առաջվա նման լայնորեն տարածված են:

Մայիսի 30-ին Վերաքննիչ դատարանը 3 զինծառայողների դատապարտեց ցմահ ազատազրկման՝ 2003թ-ի դեկտեմբերին նույն զորամասում ծառայող 2 զինվորների սպանության մեջ: Դատապարտվածներից Ռազմիկ Սարգսյանը հայտարարեց, որ զինվորական քննիչները, ծեծի ենթարկելով և սաստելով բռնաբարությամբ, ստիպել են նրան ստորագրել խոստովանական ցուցմունքներ, որոնցում նա ասել է, որ Մուսա Սերոբյանն ու Արայիկ Զալյանը իր հանցակիցներն են: Վերջիններս նույնպես պնդում էին, որ քննության ժամանակ ենթարկվել են բռնությունների, սակայն նրանցից ոչ մեկը իրեն մեղավոր չի ճանաչել: Սեպտեմբերին երեքն էլ բողոքարկեցին վերաքննիչի դատավճիռը:
Փետրվարին Երևանի զինմասերից մեկում ծառայություն անցնող մի զինվոր հայտարարել է, որ 10 ամիսների ընթացքում նրան բռաբարել և բռնությունների են ենթարկել ղեկավարներն ու զինծառայողները: Նրա խոսքերով, այն բանից հետո, երբ գործը հնչեղություն ստացավ, նրան նորից ծեծի են ենթարկել:

«Նուբարաշենի» 4 բանտարկյալներ հացադուլ էին հայտարարել, բողոքելով փախուստի փորձից հետո բանտի աշխատակիցների կողմից ճնշումների և անմարդկային պայմաններում պահման դեմ: Իրավապաշտպան կազմակերպությունների վկայությամբ, կալանավայրերը լիքն են, իսկ ազատազրկվածները հիմնական իրավունքները չեն պաշտպանվում:

Կրոնի ազատություն

Չնայած 2004թ-ին ընդունված այլընտրանքային զինծառայության պարտադիր հնարավորության մասին զինվորական փոփոխություններին, այդպիսի քաղաքացիական ծառայությունը գտնվում է զինվորական հսկողության տակ, և այն անձանց վրա, որոնք ընտրել են ծառայության այդ ձևը, տարածվում են զինծառայության մասին դրույթները: Հելսինկյան Քաղաքացիական Ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի տվյալներով, համոզմունքների պատճառով զինծառայությունից հրաժարվածներից շատերը նախընտրում են միանգամից ազատազրկվել: 2006թ-ի նոյեմբերի դրությամբ 43 Եհովայի վկաներ զինծառայությունից խուսափելու համար դատապարտված են, իսկ 5-ը սպասում են դատավճռի:

http://hrw.org/englishwr2k7/docs/2007/01/11/armeni14726.htm