ՀՀ–ում հոգեբուժարան՝ հարկադիր բուժման, շատ հաճախ տանում են անձի հարազատների կամ հարևանների բողոքներով
09:04, December 25, 2013 | Այլ լրատվամիջոցներ, Նորություններ | Պացիենտների իրավունքներՀայաստանում օրենսդրությունն այնպիսին է, որ մարդը, ով իրեն համարում է նորմալ, առանց հոգեկան շեղումների անձ, կարող է հարազատների կամ հարևանների բողոքի հիման վրա բերման ենթարկվել հենց փողոցից՝ ոստիկանների կողմից և «Շտապ օգնության» մեքենայով ուղարկվել հոգեբուժական հաստատություն:
Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար Արթուր Սաքունցը, ով մեկ ամսվա ընթացքում կամփոփի հոգեբուժական հաստատություններում նման դեպքերի մոնիտորինգի արդյունքները:
Իրավապաշտպանի գնահատմամբ՝ շատ հաճախ մարդուն հոգեբուժարաններում վախեցնում են, այլընտրանք չեն թողնում հարկադիր բուժումից հրաժարվելու համար:
«Ցավոք, որոշ դեպքերում էլ հոգեբուժական հաստատությունները, որոնք փակ հաստատություններ են, կարող են ծառայել որպես միջանձնային հարաբերությունների լուծման միջոց: Այսինքն՝ անձը, ով հրաժարվում է կամավոր բուժումից, կարող է անմեղսունակ ճանաչվել դատավորի որոշմամբ և հանձնվել հարազատի խնամակալությանը»,-ասաց Արթուր Սաքունցը՝ նշելով, որ նման դեպքեր, օրինակ, կարող են առաջանալ ժառանգության կիսման հետ կապված:
Հիշեցնենք, որ մի շարք լրատվամիջոցներ հաղորդել էին Ոստիկանության կողմից երգչուհի Սոնա Ավագյանին հարկադիր բուժման ենթարկելու և ապօրինի հոգեբուժարանում պահելու մասին, իսկ դրանից առաջ հայտնի դարձավ կենսաթոշակառու Ամալյա Պետրոսյանին հոգեբուժարանում «փակելու» մասին, այն բանից հետո, երբ, ըստ մամուլի հրապարակումների, կինը խնդիրներ էր ունեցել «Իդեալ» խանութների ցանցի ղեկավարության հետ: Հետագայում ընկերությունը հանդես էր եկել պարզաբանմամբ:
Վանաձորի ՀՔԱ գրասենյակի առաջարկությամբ՝ հոգեբուժարաններում մոնիտորինգ անցկացնելուց հետո կազմակերպությունը ներկայացրել է մի շարք առաջարկներ՝ կապված իրավակիրառ պրակտիկան բարելավելու հետ: Այդ թվում՝ առաջարկել էր, որ որպեսզի ոչ իր կամքով հոգեբուժարան բերման ենթարկվող անձի մոտ առաջին երեք օրվանից հետո՝ դատարանում հոգեբուժարանում պահվելու համար դատարանի վճիռ ստանալիս (մինչև նրա հոգեկան վիճակի մասին վերջնական եզրակացությունը) ներկա լինի հանրային պաշտպան: Օրինակ՝ զինվորների համար հանրային պաշտպաններ նախատեսված են:
«Այս երեք օրվա ընթացքում իր կարգավիճակը օրենսդրությամբ չի կարգավորվում, թե ինչ իրավունքներ ու պարտականություններ ունի: Եվ եթե ինքը համաձայնությունը չի տալիս կամավոր բուժման , ապա այնտեղ գործում է հոգեբույժների՝ երեք հոգուց կազմված հանձնաժողովը, որը ներկայացնում են տվյալ հոգեբուժարանի բժիշկները: Այսինքն՝իրենք են տալիս մարդու առողջության կամ վիճակի վերաբերյալ եզրակացությունը»,-ներկայացրեց Արթուր Սաքունցը:
Դատական վերոնշյալ ընթացակարգը, ըստ Արթուր Սաքունցի, ձևական է, քանի որ նման վճիռ կայացնելիս դատարանը որոշում կայացնում է հոգեբուժարանի հոգեբույժների եզրակացության հիման վրա. «Այսինքն՝ պացիենտն ասում է՝ ես առողջական խնդիրներ չունեմ և չեմ ուզում բուժվել, բայց դատարանը պետք է նայի հոգեբուժական այդ երեք հոգանոց հանձնաժողովի եզրակացությունը և իր մասնագիտական եզրակացությունն ուղղակի կազմի՝ հիմնվելով այդ փաստաթղթի վրա: Նույն այդ բժիշկների տված եզրակացության վրա»
Իրավապաշտպանը ավելորդ չհամարեց նշել, որ հոգեբուժական հաստատության ֆինանսավորումն ուղղակիորեն կապված է հիվանդների քանակով: «Այսինքն՝ իրենք հետաքրքրված են, որ շատ պացիենտներ ունենան»,-ասաց նա: