0 8000 12 11

Պետական նշանակության կարևորագույն ոլորտները, որոնք կապված են երկրի անվտանգության հետ, պետք է միշտ բարձր կարգապահություն ունենան և կառավարելի լինեն պետության բարձրագույն մարմնի կողմից` ի շահ հասարակության և պետական անվտանգության: Իսկ եթե իշխանությունն անզոր է դա անել, որի արդյունքում, օրինակ, բանակում, խաղաղ պայմաններում զինվորներ են մահանում, սպանվում կամ «ինքնասպանվում», ապա առաջ է գալիս հասարակական վերահսկողության անհրաժեշտությունը:

Հենց այդ տրամաբանության շրջանակներում էլ Հելսինկյան Քաղաքացիական Ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար Արթուր Սաքունցը անցյալ տարի դիմել էր վարչական դատարան` Պաշտպանության նախարարությունից պարզելու, թե խաղաղ պայմաններում հայկական բանակի քանի՞ զինվոր է մահացել, քանի որ տարբեր աղբյուրներ տարբեր թվեր են ներկայացնում, և չգիտես, թե դրանցից որն է ճիշտ: Իսկ իրականությունը թաքցնելով` դու, որպես քաղաքացի, զրկվում ես բանակում տիրող ռեալ պատկերը տեսնելու և արատավոր երևույթների դեմ համապատասխան քայլեր ձեռնարկելու հնարավորությունից: Եվ վարչական ու մյուս երկու դատարանները ՊՆ-ին չէին պարտավորեցրել նման տեղեկություններ տրամադրել իրավապաշտպան կազմակերպությանը` հղում անելով «Պետական գաղտնիքի մասին» օրենքի որոշ դրույթներին:

Մարտի 6-ին ՀՀ Սահմանադրական դատարանը գրավոր ընթացակարգով քննության էր առել «Հելսինկյան Քաղաքացիական Ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ» հասարակական կազմակերպության կողմից լիազորված ներկայացուցիչներ Արտակ Զեյնալյանի և Արայիկ Ղազարյանի դիմումը` խնդրո առարկա «Պետական գաղտնիքի մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածի 4-րդ մասի զ) ենթակետի, 12-րդ հոդվածի 6-րդ և 7-րդ մասերի` ՀՀ Սահմանադրությանը համապատասխանության հարցը որոշելու վերաբերյալ: Սահմանադրական դատարանը բավարարել էր այն և հրապարակել որոշման միայն եզրափակիչ մասը: Հիշեցնենք, որ ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակի ներկայացրած բողոքում մասնավորապես հիմնավորվում է, որ «Պետական և ծառայողական գաղտնիքի մասին» ՀՀ օրենքի 12-րդ հոդվածով օրենսդիրը գործադիր իշխանության մարմիններին լիազորություն է վերապահել, որպեսզի վերջիններս մշակեն և իրենց կողմից ընդունվող իրավական ակտերով հաստատեն գաղտնագրման ենթակա տեղեկությունների ընդլայնված գերատեսչական ցանկեր, որոնց տնօրինելու լիազորությամբ օժտված են իրենք: Ընդ որում` սույն գործով սահմանադրաիրավական վեճի առարկա հոդվածի դրույթներով սահմանված է, որ գաղտնի տեղեկությունների վերաբերյալ ցանկերը` որպես տեղեկություն, ևս գաղտնի են: Այլ կերպ ասած` գերատեսչության գաղտնի` հրապարակման ոչ ենթակա իրավական ակտով սահմանվում են այն տեղեկությունները, որոնք գաղտնի են: Այս հանգամանքները հաշվի առնելով էլ` կազմակերպությունը մտահոգություն էր հայտնել, որ նշյալ դրույթների օգնությամբ քաղաքացիական վերահսկողությունից դուրս էր մնում հանրային իշխանության մարմինների գործունեության մի կարևոր և ծավալուն ոլորտ, ինչն անհամատեղելի է իրավական և ժողովրդավարական հասարակությունում գործող հիմնարար սկզբունքների հետ:

ՍԴ նիստից հետո դիմեցինք Արտակ Զեյնալյանին` ՍԴ-ի որոշման հետ կապված մի քանի մանրամասներ պարզելու:«Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նա նշեց. «Մենք վիճարկում էինք պետական և ծառայողական գաղտնիքի մասին օրենքի որոշ դրույթներ, որոնք կիրառվել էին Հելսինկյան Ասամբլեայի Վանաձորյան գրասենյակի նկատմամբ: Նրանք խնդրել էին պաշտպանության նախարարությունից խաղաղ պայմաններում մահացած զինծառայողների տվյալները, պաշտպանության նախարարությունը հրաժարվել էր դա տալ` պատճառաբանելով, որ դա գաղտնիք է` ըստ հրամանի: Ասել էին` լավ, հրամանը տվեք` տեսնենք, որոնք են գաղտնիք, ասել էին այդ հրամանն էլ է գաղտնիք: Մենք վիճարկեցինք դա դատարաններում, դատարանները կիրառեցին այդ նորմը՝ պետական գաղտնիքի մասին օրենքի, դա վիճարկեցինք Սահմանադրական դատարանում, և Սահմանադրական դատարանը գնահատեց դրա սահմանադրականությունը: Եզրափակիչ մասում նշեց, որ այդ դատական ակտը պետք է վերանայվի: Միևնույն ժամանակ գնահատական է տրվել վարչական դատարանի դատավորի գործողություններին` որպես լիազորությունների գերազանցում, քանի որ մենք միջնորդել էինք կասեցնել գործի վարույթը` դիմել Սահմանադրական դատարան` սահմանադրականության հարցով, սակայն ինքն էր սահմանադրական արդարադատություն իրականացրել և գտել էր, որ չի հակասում Սահմանադրությանը, և այդ հիմքով մերժել էր մեր միջնորդությունը: Վաղը կստանանք դատական ակտը, մանրամասն կուսումնասիրենք, բայց կարծում եմ, որ բոլոր դեպքերում Սահմանադրական դատարանի դատական ակտը շատ կարևոր իրադարձություն է իրավական և հասարակական կյանքում և որի կապակցությամբ բոլորին շնորհավորում եմ»:

Հիշեցնենք, որ ըստ ԱՄՆ Պետքարտուղարության` Հայաստանում ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների վերաբերյալ հրապարակած զեկույցի, 2011թ. հայկական զինված ուժերում զինակոչիկների մահվան 54 դեպք է գրանցվել, ըստ ՊՆ-ի` 34: Հելսինկյան կոմիտեի նախագահ Ավետիք Իշխանյանն էլ մի քննարկման ժամանակ խոսելով 2005-ից` ասաց, որ ԱԳՆ-ի կայքէջում Human Rights Watch կազմակերպության` բանակում զոհվածների թվի վերաբերյալ հարցմանն ի պատասխան ընդամենը 12 դեպք է նշվել, նույն թվականին պաշտպանության նախարար Սերժ Սարգսյանն իր հարցազրույցներից մեկի ժամանակ ասել է, որ բանակում այդ թիվը կտրուկ քչացել է և ընդամենը 42 զոհ կա, ՊՆ-ից Հելսինկյան կոմիտեին պատասխանել են, որ բանակում զոհվածների թիվը 28-ն է, իսկ զինդատախազությունից` 89:

Աղբյուրը՝ http://www.1in.am/arm/armenia_right_65830.html