Հայտարարություն Հայաստանի Հանրապետությունում մարդու իրավունքների զանգվածային խախտումների վերաբերյալ
18:21, August 1, 2016 | Համատեղ, Հայտարարություններ29 հուլիսի 2016
Հարավային Կովկասում Մարդու իրավունքների ավագ խորհրդական, ՄԱԿ ՓԳՀ Վլադիմիր Շկոլնիկովին
ՄԱԿ-ի ՄԻԳՀԳ Խոշտանգումների հարցերով հատուկ զեկուցող Խուան Մենդեսին
ՄԱԿ-ի ՄԻԳՀԳ Հավաքների ազատության և մավորումների հատուկ զեկուցող Մաինա Կիային
ՄԱԿ-ի ՄԻԳՀԳ մարդու իրավունքների պաշտպանների հատուկ զեկուցող Միշել Ֆորսթին
Եվրոպայի խորհրդի գլխավոր քարտուղար Տորբյորն Յագլանդին
ԵԽ Մարդու իրավունքների հանձնակատար Նիլս Մույժնիեկսին
Եվրոպական հանձնաժողովի Խոշտանգումների և անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի կանխարգելման եվրոպական կոմիտե նախագահ Միկոլա Գնատովսկին
ԵԱՀԿ նախագահ Ֆրանկ Վալտեր Շտայնմայերին
ԵԱՀԿ / ԺՀՄԻԳ տնօրենՄայքլ Գեորգ Լինկին
Human Rights Watch-ի Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի բաժնի ավագ գիտաշխատող Գիորգի Գոգիային
Amnesty International-ի գլխավոր քարտուղար Սալիլ Շեթիին
Նորվեգիայի հելսինկյան կոմիտեի գլխավոր քարտուղար Բյորն Էնգեսլանդին
Frontline Defenders-ի ԵՄ Շահերի պաշտպանության պատասխանատու Ֆիլիպ Վոսչիզին
Human Rights House Foundation-ի գործադիր տնօրեն Մարիա Դահլեին
Ս.թ. հուլիսի 17-ին 31 անդամներից կազմված «Սասնա ծռեր» կոչվող խումբը զինված հարձակում է գործել Երևանի Էրեբունի վարչական շրջանում տեղակայված ՀՀ ոստիկանության պարեկապահակային ծառայության (ՊՊԾ) գնդի վրա: Նրանք հայտարարել են ապստամբություն և առաջադրել քաղաքական պահանջներ՝ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հրաժարականը և քաղբանտարկյալների, այդ թվում` 2016թ. հունիսի 20-ին ձերբակալված իրենց առաջնորդ Ժիրայր Սեֆիլյանին ազատ արձակումը: Հարձակման ընթացքում մեկ ոստիկան զոհվել է, իսկ 6-7-ը՝ պատանդ են պահվել, սակայն ապստամբները հայտարարել են, որ իրենք պատրաստ են խնդիրը լուծել խաղաղ ճանապարհով և մինչև յոթերորդ օրը ինքնակամ ազատ են արձակել բոլոր պատանդներին: Վերջին պատանդներին ազատ են արձակել պայմանով, որ բացվի մամուլի կենտրոն, որտեղ նրանք հրապարակայնորեն առաջին ու վերջին անգամ՝ մամլո ասուլիս են տվել՝ հրապարակավ հայտարարելով իրենց պահանջները և պատասխանելով հարցերին: Հետագայում նրանք զրկվել են սնունդից և բժշկական օգնության հնարավորությունից: Ոստիկանության հետ գիշերային հրաձգության արդյունքում վիրավորվել և Էրեբունի բժշկական կենտրոն են տեղափոխվել խմբի 4 անդամ, որոնցից երեքը ձերբակալվել և տեղափոխվել են բանտային հիվանդանոց՝ առանց ապաքինման համար պատշաճ խնամքի կամ համապատասխան պայմանների: Այս ձերբակալություններից հետո խումբը ստիպված է եղել բժշկական անձնակազմին պատանդ վերցնել՝ խմբի վիրավոր անդամին օգնություն ցուցաբերելու նպատակով:
Թեև շատ քաղաքացիներ համաձայն չեն իրենց պահանջը առաջ քաշելու ապստամբների կողմից ընտրված մեթոդին, սակայն հիմնականում կիսում են պահանջները և հասկանում խնդրի արմատները: Երկրում տիրող համակարգային կոռուպցիայի, սոցիալական անարդարութան, ընտրանքային արդարադատության, անկասելի արտագաղթի և շարունակ կեղծվող ընտրությունների և կեղծված հանրաքվեի միջոցով ընդունված սահմանադրական փոփոխությունների պարագայումը, որն անհնար է դարձնում փոխել կառավարությունը և զարգացման ընթացքը, շատերը երկրի ապագան փրկելու, որպես վերջին հնարավորություն, տեսնում են զինված ապստամբությունը: Իրավիճակի անթույլատրելիության շուրջ լիակատար համաձայնությունը հազարավոր քաղաքացիների դուրս բերեց փողոց՝ սատարելու «Սասնա ծռեր» խմբին և նրանց պահանջները և հայտնելու արյունահեղությունը կանխելու իրենց պատրաստակամությունը:
Ի պատասխան ապստամբների պաշտպանների խաղաղ գործողություններին՝ Հայաստանի ոստիկանությունը գործադրել է անհամաչափ ուժ և բռնություն: Ոստիկանները՝ զինված վահաններով, մահակներով, հրացաններով, արցունքաբեր գազով, գազային նռնակներով և անգամ քարերով, ոչ իրավաչափ գործողություններ են իրականացրել անզեն, խաղաղ քաղաքացիների նկատմամբ: Ոստիկանությունը կիրառել է իր մարտավարությունների մի ամբողջ զինանոց՝ սադրելու խաղաղ ցուցարարներին, վնասելու և առգրավելու ապստամբների համակիրների սեփականությունը: Ոստիկանությունը կալանավորված անձանց նկատմամբ, անկախ տարիքից, սեռից կամ առողջական վիճակից, կիրառել է ահաբեկում և հայհոյանք, ֆիզիկական ուժ և բռնություն, խոշտանման և նվաստացման մեթոդներ: Շուրջ վեց տասնյակ մարդիկ՝ թե քաղաքացիներ և թե ոստիկաններ, ստացել են մարմնական վնասվածքներ ու տեղափոխվել հիվանդանոց: Առանց պատշաճ հիմնավորման, վերջին 10 օրերի ընթացքում շուրջ 500 խաղաղ քաղաքացիներ են բերման ենթարկվել և ժամերով պահվել առանց սննդի և բժշկական օգնության: Շուրջ 50-ը ձերբակալվել են, մի քանիսը՝ կալանավորվել: Ձերբակալվածների թվում է «Մոնթե Մելքոնյան» ՀԿ-ի նախագահ Ալեք Ենիգոմշյանը, ով ունի տեսողական և ֆիզիկական խնդիրներ: Կալանավորվածների մեծ մասը զրկված է եղել սննդից, չի ստացել իրավաբանական և բժշկական օգնություն, ինչպես նաև հնարավորություն չի ունեցել տեղեկացնել հարազատներին գտնվելու վայրի մասին: Թեպետ որոշ լրատվամիջոցներ՝ «Ազատություն» ռադիոկայանը, «Սիվիլնեթ»-ը և «Ա1+»-ը, ապահովել են իրադարձությունների ուղիղ հեռարձակում, սակայն հանրային և մնացած հեռուստաընկերությունները չեն տրամադրել համարժեք տեղեկատվություն ապստամբության և դրան առնչվող իրադարձությունների վերաբերյալ:
Ապստամբների և քաղաքացիների կյանքին ուղղված սպառնալիքների ավելացման համատեքստում Հայաստանի իշխանությունների արձագանքը ապշեցնող էր: Խորհրդարանը և ՀՀ նախագահը բացարձակ անգործություն են դրսևորել՝ խնդրի լուծումը թողնելով ոստիկանությանը, Ազգային անվտանգության ծառայությանը՝ ավելի սրելով լարվածությունը:
Նշենք, որ տարիների ընթացքում՝ սկսած 2007 թվականից, Հայաստանը վերածվել է «ոստիկանապետության», քանի որ ոստիկանական ուժերին տրամադրվող թե՛ բյուջետային և թե՛ արտաբյուջետային հատկացումները ավելացել են ավելի քան 5 անգամ, իսկ ոստիկանների թիվը առնվազն 30000-ի է հասել (2012թ. դրությամբ՝ 100000 մարդուն ընկնում էր 1250 ոստիկան), ընդ որում՝ ոստիկանությունն աչքի է ընկնում արդիականացված սպառազինությամբ, անհամաչափ ուժի մշտական կիրառմամբ, ոստիկանների ապօրինի գործողություններով և անպատժելիությամբ: Ոստիկանությունը վերածվել է հսկա կառույցի, որը իրավունքի գերակայությամբ և հասարակական կարգի պահպանմամբ մարդկանց պաշտպանելու փոխարեն զենք է կիրառում անզեն քաղաքացիների նկատմամբ՝ պաշտպանելով իշխանություններին և նրանց քաղաքական կամ տնտեսական շահերը, իրականացնելով վերջիններիս ապօրինի հրամանները և տապալելով ժողովրդավարական գործընթացները:
Մենք՝ ներքոստորագրյալ կազմակերպություններս, հայցում են միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունների և գրասենյակների աջակցությունը՝
- Դատապարտելու և կանխելու ոստիկանության ապօրինի գործողությունները և մարդու իրավունքների ոտնահարումները,
- Առաքելություններ ուղարկելու (մասնավորապես՝ ԽԿԿ առաքելություն)՝ դիտարկելու և արձանագրելու խախտումները, այդ թվում՝ խաղաղ ցուցարարների, ձերբակալվածների և վիրավոր կալանավորվածների նկատմամբ կիրառված,
- Վերացնելու կալանավորվածներին և քաղաքական բանտարկյալներին ներկայացվող շինծու մեղադրանքները,
- Հաղթահարելու հակամարտությունը բանակցությունների միջոցով՝ ներառելով քաղաքացիական հասարակության անդամներին:
«Արևամանուկ» ընտանիքի և երեխայի խնամքի հիմնադրամ
«Արծվաբույն Զեյթուն» հայրենակցական միություն
«Բամբիռ» մշակութային ՀԿ
Բաց հասարակության հիմնադրամներ – Հայաստան
Գյումրու առաջընթաց ՔՀԶԿ ՀԿ
Գլոբալիզացիայի և տարածաշրջանային համագործակցության վերլուծական կենտրոն
Երևանի մամուլի ակումբ ՀԿ
Երեխաների աջակցության հիմնադրամ
ԷկոԼուր ՀԿ
Ընդդեմ իրավական կամայականության ՀԿ
Ընտանիք և համայնք ՀԿ
Թուֆենկյան բարեգործական հիմնադրամ
Թրանփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն ՀԿ
Ժողովրդավարություն և ընտրական գործընթացներ միջազգային կենտրոն ՀԿ
Ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբ
Իրազեկ քաղաքացիների միավորում ՀԿ
Իրավունքի գերակայություն ՀԿ
Իրավունքի Եվրոպա միավորում ՀԿ
Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների ՀԿ
Իրավունքների Տեղեկատվական Կենտրոն ՀԿ
ԼոգոՍ իրավապաշտպան ՀԿ
Լոռեցիների միավորում ՀԿ
Լրագրողներ հանուն մարդու իրավունքների ՀԿ
«Խազեր» ՀԿ-ն
Կանանց աջակցման կենտրոն ՀԿ
Կանանց իրավունքների կենտրոն ՀԿ
«Կրթությունը ուժ է » ՀԿ
Հայ Առաջադեմ Երիտասարդություն ՀԿ
Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտե
Հանուն կայուն մարդկային զարգացման ասոցիացիա ՀԿ
Հելսինկյան քաղաքացիական ասամլեայի Վանաձորի գրասենյակ
ՍիվիլՆեթ
Սոցիալական արդարություն ՀԿ
«Տաթևիկ» ՀԿ
ՏՐՏՈՒ մշակութային ՀԿ
Քաղաքացիական Ֆորում ՀԿ