Այս Սահմանադրությունը չի նպաստում քաղաքական փոփոխված իրավիճակին համահունչ գործողություններ կատարելուն
19:29, August 24, 2018 | Այլ լրատվամիջոցներ, Նորություններ
Lragir.am-ի զրուցակիցն է իրավապաշտպան Արթուր Սաքունցը
Պարոն Սաքունց, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը խոսեց արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններից առաջ սահմանադրական փոփոխությունների անհրաժեշտության մասին: Ի՞նչ փոփոխություններ պետք է կատարվեն:
Սահմանադրական փոփոխություններ ընդհնարապես չպետք է արվեին այն ձևով, որն արվեց 2015 թվականին: Այսինքն՝ 2015 թվականի սահամանդրական այդ պարտադրված փոփոխությունների հենց հաջորդ օրն արդեն կար անհրաժշետություն այդ Սահմանադրությունը փոփոխելու: Ինչո՞ւ, որովհետև այն փոփոխությունները, որոնք կատարվեցին՝ նպատակ ունենալով իբր նախագահական կառավարման համակարգից անցում կատարել խորհրդարանական համակարգի, ըստ էության մեկ կուսակցական կառավարման համակարգ էին: Նպատակ կար երկրում ձևավորել մեկ կուսակցական կառավարման համակարգ՝ հանձինս կայուն քաղաքական մեծամասնության ինստիտուտի:
Ավելին, նաև այդ Սահմանադրությունը նպատակ ուներ ապահովելու Սերժ Սարգսյանի իշխանության շարունակականությունը, ինչը ժողովրդի ճնշման շնորհիվ չստացվեց: Այնպես որ, իշխանությունների ձևավորման, գործառույթների իրականացման այն մեխանիզմները, որոնք ամրագրված են այսօրվա Սահմանադրությունում, չէին նախատեսել, որ պետք է լիներ ժողովրդի իշխանություն: Նախատեսված էր, որ պետք է լիներ անձի գլխավորությամբ մեկ կուսակցական կառավարում:
Եթե հիշում եք, հենց նույն Շարմազանովն ասում էր, որ երկար ժամանակ բոլոր ճանապարհներն անցնելու են Մելիք Ադամյանով: Իսկ Սերժ Սարգսյանը ծրագրեր էր մշակում մինչև 2040 թվականի համար, խոսում էր ժողովրդագրական պատկերը փոխելու և այլնի մասին: Հիմա, երբ փոխվել են իշխանության բովանդակությունը, բնույթն ու մոտեցումները, այս Սահմանադրությունը չի կարող ապահովել այդ փոփոխված բնույթին համարժեք գործողություններ: Եվ հիմա բովանդակային տեսակետից փոփոխված իշխանությունը, որպեսզի կարողանա նաև այդ փոփոխության տրամաբանությանը համապատասխան գործողություններ իրականացնել, գործող Սահմանադրությունը խոչընդոտ է հանդիսանում:
Նախորդ իշխանությունները, Սահմանադրության ընձեռած գործիքներից օգտվելով, որոնք իրենք են ամրագրել, փորձում են խոչընդոտել բովանդակային փոփոխություների իրականացումը: Այսինքն՝ այստեղ կա հակասություն, կա սահմանադրական ճգնաժամ: Այստեղ անպայման պետք է փոփոխություն իրականացնել, որպեսզի հնարավոր լինի առաջ գնալ, հնարավոր լինի թավշյա հեղափոխության արդյունքում ձևավորված մոտեցումները, դրա ինստիտուցիոնալացումը տրամաբանական ավարտին հասցնել: Դրա մի օրինակը Ազգային ժողովի արտահերթ ընտրությունների անցկացման մեխանիզմների սահմանափակումն է, որովհետև նախորդ իշխանությունները չեն էլ մտածել, որ այդպիսի բան կլինի: Բայց Սահմանադրությունում այլ փոփոխություններ կատարելու անհրաժեշտություն էլ կա, մարդու իրավունքների մասով էլ կան մտահոգություններ, որը մենք ժամանակին բարձրաձայնել ենք:
Նիկոլ Փաշինյանը փոփոխության անհրաժեշտությունը հիմնականում նրանով բացատրեց, որ եթե խորհրդարանական արտահերթ ընտրություններից առաջ վարչապետը հրաժարական տա, ԱԺ մեծամասնությունը կարող է թաքուն վարչապետ ընտրել:
Միայն դրա համար չպետք է արվեն փոփոխությունները: Այս պահին առաջ շարժվելու համար դա անհրաժեշտ է, որովհետև այս Սահմանադրությունը սահմանափակումներ է մտցնում: Չկա Ազգային ժողովի ինքնալուծարման որևէ մեխանիզմ, քան վարչապետի երկու անգամ չընտրվելու հանգամանքն է: Այս քաղաքական պայմաններում այս Սահմանադրությունը բովանդակային փոփոխություններն է խոչընդոտում: Այսինքն՝ Սահմանադրությունը չի նպաստում քաղաքական փոփոխված իրավիճակին համահունչ գործողություններ կատարելուն:
ՀՀԿ-ականները դժգոհում են խոսքի ազատության սահմանափակման մասով: Նրանք դատարաններին ու դատավորներին ուղղված վարչապետի հայտարարությունը սպառնալիքներ են որակում: Ի՞նչ խնդիրներ եք տեսնում այստեղ:
Առաջին հերթին, երկրում խոսքի ազատության սահմանափակում չկա, քանի որ նրանք չեն կարող որևէ փաստ բերել, որ որևէ կուսակցության պատկանող լրատվամիջոց փակվել է: Իսկ իրենց իշխանության օրոք եղել են նման օրինակներ: Ինչ վերաբերում է դատարանների մասին վարչապետի հայտարարությանը, դա իրենց կողմից ձևավորված դատական իշխանությունն է, որի վերաբերյալ գնահատականը հենց տրվել է միջազգային կազմակերպությունների կողմից: Ըստ այդմ՝ դատական իշխանությունը պետք է տարանջատել գործադիր իշխանությունից: Այսինքն՝ Հայաստանում դատական իշխանությունը գործել է քաղաքական իշխանության հրահանգներով: Եվ հիմա, երբ այդ հրահանգներն իշխանության կողմից չկան, իրենք են փորձում իրենց հրահանգները տալ, ինչն անթույլատրելի է: Այսինքն՝ այստեղ ամբողջ դժգոհությունը կայանում է նրանում, որ բացահայտվում է նախկին իշխանության կողմից վարված քաղաքականությունը: Դրանից դժգոհում են, որ ի՞նչ:
Վարչապետը նաև խոսեց անցումային արդարադատության ստեղծման մասին: Դուք ի՞նչ եք կարծում՝ նման անհրաժեշտություն կա՞ Հայաստանում:
Անցումային արդարադատությունը պետք է ստեղծվեր ԽՍՀՄ փլուզումից անմիջապես հետո: ԽՍՀՄ ժամանակ մարդու իրավունքների զանգվածային խախտումների փաստերով և դրանց հետևանքով տուժած քաղաքացիների խախտված իրավունքների վերկանգնման ուղղությամբ պետք է այն ժամանակ աշխատանք տարվեր, տրվեր քաղաքական գնահատական նախորդ կառավարմանը:
Դրա չիրագործումը հանգեցրեց հետագա գործընթացներին: Այսինքն՝ անունով այլ, բայց բովանդակությամբ դարձյալ ավտորիտար կառավարում հաստատվեց երկրում: Եվ դա ժամանակին անցումային արդարադատություն չիրականացնելու հետևանք էր: Իսկ հիմա, երբ մենք այս հեղափոխության միջոցով կարողացանք ավտորիտար կառավարման հաստատումը չեղարկել, առավել քան անհրաժեշտ է անցումային արդարադատության ստեղծումը: Եվ այս երկրորդ հնարավորությունը մենք չենք կարող բաց թողնել: Եթե մենք հիմա անցումային արդարադատություն չիրականացնենք, որի միջոցով նախ կվերականգնվի դատական իշխանության նկատմամբ հանրային վստահությունը, երկրորդ, իրավական գնահատական կտրվի նախորդ ավտորիտար կառավարմանը, երրորդ, խախտված իրավունքների համար պետությունը ներողություն կխնդրի իր քաղաքացիներից՝ ամրագրելով, թե ինչպիսի կառավարում չպետք է լինի ՀՀ-ում, ոչինչ չի փոխվի:
Մարդիկ պետք է ստանան բարոյական ու նյութական փոխհատուցումներ: Եթե այս ամենը չկատարվի, ես վստահեցնում եմ, որ մենք էլի կունենանք ավտորիտար կառավարում: