Ինքնասպանություն առանց հետքերի. Շուշիի բանտում մահացած զինծառայողի մայրը հավատացնում է. «պայքարելու եմ մինչև վերջ»
10:42, May 29, 2013 | Նորություններ | Զինծառայողների/Զորակոչիկների իրավունքներ, Կյանքի իրավունք | Զինված ուժեր, Հայկ Մովսիսյան, Քրեակատարողական հիմնարկներ
2012 թվականում Շուշիի բանտում մահացած զինծառայող Հայկ Մովսիսյանի մայրը՝ Հեղինե Պետրոսյանը, հիմնավոր կասկածներ ունի, որ որդին ոչ թե ինքնասպան է եղել կախվելով, այլ նրան սպանել են:
«Իմ երեխուն սպանել են, ուրիշ վարկած լինել չի կարող: Ես ինքս մահանալուց հետո երեխուն զննել ու տեսել եմ, որ ոտքի բութ մատը ջարդված էր, մարմինը կապտուկների մեջ էր: Ինչո՞ւ էին գլուխն ու վիզը անվնաս, իսկ մարմնի մնացած հատվածները լրիվ կապուտ էին: Ո՞նց եղավ, որ երեխեն կախվեց, ու դեմքը չկապտեց: Կախված մարդու լեզուն դուրս է գալիս, ու դեմքը լրիվ կապտում է: Իսկ մենք հինգ օր պահեցինք երեխուն, ոչ մի գույն չփոխվեց: Մարմինը ծեծված էր, ես ինքս եմ անձամբ տեսել»,- «Մեդիալաբին» ասում է Հեղինե Պետրոսյանը:
Հրազդան քաղաքի բնակիչ Հեղինե Պետրոսյանը, ով պարբերաբար արտագնա աշխատանքի է մեկնում Ռուսաստան, նախքան որդու 18 տարին լրանալը նրան տարել է Մոսկվա՝ զինվորական կոմիսարիատում փաստաթուղթ ստորագրելով, որ պարտավորվում է տարիքը լրանալուն պես տղային ներկայացնել զինվորական ծառայության:
Տղայի մասին բնութագիր գրելիս էլ մայրը գրել է ճշմարտությունը՝ նշելով, որ Հայկ Մովսիսյանը նյարդային խնդիրներ ունի, ագրեսիվ է, նույնիսկ դանակով իր վրա է հարձակվել:
«2011 թվականի մայիսի 1-ին եկել ենք Հայաստան, մայիսի 30-ին նրան կանչել են վայենկոմատ՝ բուժզննության: Այդ օրը իրեն կանչել էին, որ տանեն բանակ, բայց չտարան, հետաձգեցին»,- պատմում է մայրը:
Հեղինեն պատմում է, որ զինվորական կոմիսարիատից որդուն ուղեգրում են բուժզննության «Արմենիա» բժշկական կենտրոն, որտեղ բժիշկները տալիս են եզրակացություն, որ սրտի խնդիրներ ունի:
Չնայած դրան՝ Հայկ Մովսիսյանը 2011 թվականի հունիսին հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովի կոմից ճանաչվել է պիտանի շարային ծառայության համար:
Արցախի զորամասերից մեկում ծառայելու ընթացքում Հայկն աչքի է ընկել նյարդային պահվածքով, անգամ մի անգամ կտրել է երակները՝ հայտնվելով հիվանդանոցում: Ծառայությունից երկու ամիս անց՝ օգոստոսի 2-ին, նա բանակից զորացրվում է՝ նյարդային լուրջ հիվանդությունների հիմքով, համարվում ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար:
Հելսինկյան Քաղաքացիական Ասամբլեալի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար, իրավապաշտպան Արթուր Սաքունցը աբսուրդ է համարում այն, որ բանակ զորակոչվելուց երկու ամիս հետո երիտասարդը համարվում է ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար:
«Կա՛մ Հայկ Մովսիսյանին հիվանդացրել են այդ երկու ամսվա ընթացքում, կա՛մ ոչ պատշաճ բժշկական զննություն են իրականացրել»,- «Մեդիալաբին» ասում է Սաքունցը:
Արդեն օգոստոսի 3-ին Հայկ Մովսիսյանին մեղադրանք է առաջադրվել զինվորական ծառայությունից խուսափելու համար, խափանման միջոց ընդունվել՝ ստորագրություն չհեռանալու մասին:
Հայկ Մովսիսյանին հոկտեմբերի 16-ին տվել են զինվորական գրքույկ, սակայն հոկտեմբերի 16-ից հետո նրա նկատմամբ սկսվել է քրեական հետապնդման գործընթացը:
Հայկի մայրը պատմում է, որ գործը քննող քննիչ Ա. Ադամյանն ասել է. «Մի հատ ուտել-խմելու փող կտաս՝ մի 200 դոլար, որ տղայիդ գործը դատարան չմտնի»:
Արթուր Սաքունցի խոսքով՝ դա հիմք է տալիս կասկածելու, որ անօրինական ու ոչ հիմնավոր քրեական հետապնդում է իրականացվել:
Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը 2012 թվականի նոյեմբերի 20-ին Հայկ Մովսիսյանին մեղավոր է ճանաչել զինծառայությունից խուսափելու համար և դատապարտել 3 տարվա ազատազրկման:
Հայկ Մովսիսյանը, նախքան դատարանի վճիռն օրինական ուժի մեջ մտնելը, գտնվել է Շուշիի բանտում, իսկ դատավճիռն ուժի մեջ մտնելուց հետո տեղափոխվելու էր պատիժը Հայաստանում կրելու, սակայն նոյեմբերի 26-ին բանտում մահացել է:
«Մայրը գնում է, հարցնում՝ ի՞նչ եղավ երեխաս, զինվորական դատախազ Գևորգ Կոստանյանն ասում է՝ կարող է իրեն կախել է: Նրան չեն բացատրել, որ պետք է տուժողի իրավահաջորդ ներգրավվի: Պետք է բոլոր անհրաժեշտ միջոցառումներն իրականացվեին, քննեին բանտի աշխատակիցներին, ծնողին ծանոթացնեին տեղազննության արձանագրությանը, դատաբժշկական փորձաքննություն նշանակեին, տուժողի իրավահաջորդին ծանոթացնեին այդ եզրակացությանը, բայց չեն արել»,- ասում է իրավապաշտպանը:
Նա նույնպես չի հավատում Հայկ Մովսիսյանի կախվելու վարկածին: Իրավապաշտպանը պնդում է, որ նրան ծեծելով սպանել են:
«Հայկ Մովսիսիյանի մարմնի վրայի վնասվածքների բնույթն այնպիսին է եղել, որ դա խոսում է ոչ թե կախվելու, այլ բռնություն գործադրելու մասին»,- ասում է Սաքունցը:
Գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանի միջնորդությամբ այս տարվա ապրիլի 13-ին վերաքննիչ դատարանը հետմահու անմեղ է ճանաչել Հայկ Մովսիսյանին: Մայիսի 16-ին գլխավոր դատախազությունից Վճռաբեկ դատարան բողոք է ներկայացվել վերաքննիչ դատարանի որոշման դեմ: Զարմանալին այն է, որ Վճռաբեկ դատարան ներկայացրած բողոքի տակ որպես գլխավոր դատախազի ժամանակավոր պաշտոնակատար է հանդես եկել գլխավոր դատախազի տեղակալ Արամ Թամազյանը:
«Վերաքննիչ դատարանի որոշումն ակնհայտ կապված է զինվորական դատախազի աշխատանքային պարտականությունները ոչ պատշաճ կատարելու հետ: Իսկ վճռաբեկ բողոքը նշանակում է, որ զինվորական դատախազը կարողացել է նախագահի աշխատակազմի աջակցությամբ լուսանցքից այն կողմ պահել Աղվան Հովսեփյանին ու Արամ Թամազյանի ներկայացմամբ բողոքարկել վերաքննիչ դատարանի որոշումը»,- ասում է Սաքունցը:
Հայկ Մովսիսյանի գործով թե՛ առաջին ատյանի, թե՛ Վերաքնիչ դատարանների որոշումները զետեղված չեն եղել դատական տեղեկատվական համակարգում՝ www.datalex.am կայքում, ինչը նույնպես, ըստ իրավապաշտպանի, գործը կոծկելու մասով կասկածների տեղիք է տալիս:
«Մայիսի 16-ին ո՞ւր է եղել Աղվան Հովսեփյանը, ինչո՞ւ է նրա անունից Արամ Թամազյանը հանդես եկել: Այսինքն՝ երկո՞ւ գլխավոր դատախազ ունենք, գուցե երե՞ք»,- հարցադրում է անում Սաքունցը:
Հատուկ քննչական ծառայությունում Հայկ Մովսիսյանի մահվան հետ կապված քրեական գործ է հարուցված, որի մասին, ըստ Սաքունցի, տեղյակ չեն պահում հանրությանը և հարազատներին:
«Հայտնի չէ՝ այդ գործը Հայկ Մովսիսյանի սպանության մեջ ներգրավված պաշտոնատար անձա՞նց, զինդատախազի՞, դատավորի՞, թե՞ Արամ Թամազյանի դեմ է: Չկա այն հարցի պատասխանը՝ արդյոք ՀՔԾ նախկին պետ Միրզոյանի հեռացումը պայմանավորված չէ՞ր այդ գործով»,- «Մեդիալաբին» ասում է Սաքունցը:
Ի դեպ, մամուլում շրջանառվող տեղեկությունների համաձայն՝ հենց այս գործի հետ է կապված ՀՔԾ նախկին պետ Անդրանիկ Միրզոյանի պաշտոնանկությունը, ինչը լրագրողների հետ զրույցում վերջերս չժխտեց նաև պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանը:
Այս փուլում Հայկ Մովսիսյանի ընտանիքն ու իրավապաշտպան Արթուր Սաքունցը պայքարում են, որ Հայկի մայրը ճանաչվի տուժողի իրավահաջորդ, իսկ Սաքունցը՝ տուժողի իրավահաջորդի ներկայացուցիչ:
Նրանք նաև պահանջում են, որ Հայկ Մովսիսյանի մահվան հետ առնչություն ունեցող բոլոր մեղավորները պատժվեն:
Որդու մահվանից 7 օր հետո Հեղինե Պետրոսյանը նամակ էր գրել Սերժ Սարգսյանին, նախագահական նստավայրից պատասխան է ստացվել, որ նա ներկայանա զինվորական դատախազություն:
«Գնում եմ դատախազություն, կոպիտ ձևով վիրավորում են ու ճանապարհ դնում: Զինվորական դատախազ Գևորգ Կոստանյանն ասաց՝ տիկի՛ն, կարող է ձեր որդին կախվել է: Ուզում են գործը ծածկեն, բայց չեն կարող, ինձ չեն կարա ապացուցեն»,- ասում է Հեղինե Պետրոսյանը՝ հավելելով, որ մինչև վերջ շարունակելու է պայքարը:
Նախորդ տարի Հայաստանի զինված ուժերում զինծառայողների մահվան 50 դեպք է արձանագրվել:
Սաքունցն ասում է, որ բանակում գրանցվող մահվան դեպքերի պատճառն այն է, որ պաշտոնատար անձինք մտածում են ոչ թե բանակի, այլ անձնական հարցերի լուծման մասին:
«Բանակում, ցավոք սրտի, հանցագործությունները շարունակվելու են, քանի որ պատասխանատվությունն անձի նկատմամբ զրո է: Չնայած Հայկ Մովսիսյանը զորացրվելուց հետո է սպանվել, սակայն նա ինդիկատորն է մեր իրականության»,- ասում է Սաքունցը:
Աղբյուրը՝ http://medialab.am/news/id/4208