Ցմահ ազատազրկումից մինչև արդարացում. Պայքար 9 տարի (ֆոտո)
06:11, January 18, 2013 | Նորություններ | Արդար դատաքննության իրավունք, Զինծառայողների/Զորակոչիկների իրավունքներ, Կյանքի իրավունք | Զինված ուժեր
2012 թ.ի դեկտեմբերի 18-ին Շիրակի ընդհանուր իրավասության դատարանն անմեղ ճանաչեց 2003 թ.-ին Լեռնային Ղարաբաղի Մատաղիսի զորամասում 2 ժամկետային զինծառայողի սպանության մեջ մեղադրվող Արայիկ Զալյանին, Ռազմիկ Սարգսյանին և Մուսա Սերոբյանին:Արայիկ Զալյանը վանաձորցի է:
Այժմ աշխատում է Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակում որպես իրավաբան, իրավախորհրդատու:
Նրանք եղել են նույն զորամասի զինծառայողներ և արդեն 9 տարի պայքարում էին իրենց անմեղությունն ապացուցելու համար: 2005 թ.-ին Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարանը նրանց մեղավոր էր ճանաչել սպանության մեջ և դատապարտել 15 տարվա ազատզրկման: Զինվորական դատախազությունը բողոքարկել էր դատավճիռը և միջնորդել նրանց դատապարտելու ցմահ ազատազրկման: Ամբաստանյալները ևս բողոքարկել էին վճիռը: 2006 թ.-ի մայիսին ՀՀ քրեական և զինվորական գործերով Վերաքննիչ դատարանը նրանց դատապարտել էր ցմահ ազատազրկման: Սպանված զինծառայողներից մեկի հայրը Վճռաբեկ բողոք էր ներկայացրել՝ համոզված, որ հանցագործներն ազատության մեջ են, և ազատազրկման են ենթարկվել անմեղ երիտասարդներ:2006 թ.-ի դեկտեմբեերի 22 –ին ՀՀ Վճռաբեկ դատարանը բեկանել էր նրանց վերաբերյալ դատավճիռը՝ գործն ուղղելով նոր նախաքննության:
Ծնողների փոխարեն դիմավորեցին ռազմական ոստիկանության աշխատակիցները:
Պատմում է Արայիկ Զալյանը.
-Երկար է պատմությունը: Մարտական հենակետում էինք: Զորամասից զանգեցին, ասացին՝ ձեր ծնողները տեսնելու են եկել: Իջանք զորամաս , ոչ թե ծնողները դիմավորեցին, այլ ռազմական ոստիկանության աշխատակիցները ու սկսեցին ծեծել: Բերեցին Երևանի ռազմական ոստիկանություն: 3 ամիս պահեցին այդտեղ, հետո տեղափոխեցին Սովետաշենի քրեակատարողական հիմնարկ: Հիմնականում սա էր իրենց վարկածը. մենք ինքնակամ լքել էինք զորամասը (սամավոլկա),գնացել էինք հանձունք (տուլիկ) վերցնելու: Ճանապարհին բացել էինք, տուլիկի միջից ծրար էլ ընկել: Ծրարի ընկած տեղում մի կիսաքանդ շինություն կար, կողքը՝ ջրանցք: Ջրանցքի մեջ գտել էին մահացած զինվորներին: Ասում էին եթե այդտեղով անցել եք այդ օրը , ուրեմն կա՛մ տեսել եք, կա՛մ դուք եք: Ես օրը չեմ հիշում, չեմ կարող ասել ՝ այդ կողմով որ օրն եմ անցել: Իրենք ասում էին, որ դեկտեմբերի 24-ին է եղել : Այդպես տարիներ պահանջվեց, որ դրա հետ ընդհանրապես կապ չունենք, չնայած իրենք դա շատ լավ գիտեն, որովհետև իրենց մեղադրանքը կառուցված էր մի ցուցմունքի հիման վրա, որը ձեռք էին բերել խոշտանգումներով: Ամենասկզբից , երբ մեզ զորամասից տեղափոխում էին , սկսեցին մեզ ծեծել՝ կա՛մ վիզ վերցրեք, կա՛մ ասեք՝ ով է: Դա էր իրենց ուզածը: Երեքիցս մեկը՝ գյումրեցի Ռազմիկ Սարգսյանը , ցուցմունք էր տվել՝ քննիչների կողմից թելադրված , որ մենք ենք կատարել սպանությունները: Ուրիշ ապացույց չունեն, մենակ Ռազմիկ Սարգսյանի ցուցմունքն է , որը գործի նյութերի հետ համեմատելիս փաստերը չեն համընկնում, որովհետև նա անտեղյակ էր. թելադրել են գրել է: Օրինակ ՝ ցուցմունքում գրված է , որ մահացածները ակցենտով չէին խոսում, բայց մեկը թալինցի է: Մենք չենք ճանաչել այդ տղերքին. մեծ զորամաս էր , մեն երրորդ գումարտակում էինք , նրանք՝ չորրորդ: Պատկերավնո՞ւմ ես՝ ինչ խայտառակ պատմություն է:
<< Առիթ ունեցել էի ցմահ դատապարտյալների հետ շփվելու: Գիտեի, որ դրանից հետո էլ տարբերակ չկա>>
– Ազատազրկման մեջ մնացել եմ երկու տարի և ութ ամիս: 2006թ.-ին Վճռաբեկ դատարանն արդարացման որոշում կայացրեց: Գործն ուղարկեց նոր նախաքննության: Փոխարենը լրացուցիչ: Նոր մեղադրանք առաջադրվեց, նորից նույնը՝ սպանություն: Խափանման միջոց ընտրվեց ստորագրություն չհեռանալու մասին: Գործն ուղարկվեց Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարան: Ինչպես ավարտվեց արդեն գիտես:
– Երբ դատապարտվել էիր ցմահ ազատազրկման , ի՞նչ էիր մտածում. Դա վե՞րջն էր, թե՞ մտածում էիր ՝ ելք կլինի՞:
-Մինչև մեզ ցմահ դատելը առիթ ունեցել էի ցմահ դատապարտյալների հետ շփվելու: Տղերք կային՝ նստած էին 15 տարի, 16 տարի: Գիտեի , որ դրանից հետո էլ տարբերակ չկա: Էլ ի՞նչ պետք է մտածեի:
<< Մարդիկ կեցցեն, ցույցեր էին անում մեզ համար, մենք նրանց չէինք էլ ճանաչում>>
– Կայի՞ն մարդիկ, որ հուսադրում, օգնում էին:
-Այն, որ հիմա այստեղ նստած եմ, առաջին հերթին իմ ընտանիքի շնորհիվ է: Ես չէի կարող գտնել Զարուհի Փոստանջյանին, իմ կողքին ունենայի Արթուր Սաքունցին: Դա իմ ընտանիքն է արել: Ամենասկզբից փաստաբանը Զարուհի Փոստանջյանն էր: Նա որպես փաստաբան եկավ, հետո սկսեց որպես մարդ այդ գործով զբաղվել, հասկացավ, որ երեք անմեղ երիտասարդ է դատվում: Հետո հասարակական կազմակերպություններ մեզ միացան , ակտիվիստներ, լրագրողներ, ովքեր ուզում էին արդարություն լինի, ոչ թե ինքնադատաստան: Վերաքննիչի դատավորը՝ Աղրամանյան Մհերը, ասում էր՝ ես Պինոչետն եմ, ինչ ուզում եմ , անում եմ, ու անում էր այն , ինչ ասում էր զինդատախազ Գագիկ Ջհանգիրյանը: Ուղղակի ուզզում էին ինչ- որ բան փոխել: Այդ ամենին նպաստեցին հացադուլները: Երբ հացադուլի մեջ էի, ինձ մոտ շատ հկ-ներից էին գալիս , մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակից , դատախազությունից: Աղմուկն ահագին դեր ունեցավ:
–Ու դու դարձար իրավապաշտպան:
– Իրավապաշտպաններն ինձ մոտ շատ էին գալիս:Սաքունցին ընդհանրապես չեմ ճանաչել : Այդ ժամանակ եմ ծանոթացել: Իմ գործը թողած՝ ասում էի՝ բա այս մարդուն ինչո՞վ կարող եք օգնել , մյուսների խնդիրներին էլ էի ծանոթացնում: Երբ դուրս եկա, ցանկացա ես էլ պիտանի լինեմ այս հասարակությանը: << Մխիթար Գոշ>> համալսարանն ավարտեցի: Այս գործում ինձ լավ եմ զգում:
–Այն, որ ձեր գործով, ի վերջո, արդարացման վճիռ կայացվեց, խոսո՞ւմ է այն մասին, որ դատական համակարգը կայանում է:
-Ինձ մոտ այնքան մարդիկ են գալիս, այնպիսի աբսուրդ գործերով են գալիս: Մենք դատական համակարգ համարյա չունենք: Ուղղակի մեր դատարանների վրա ազդում է գործերի հրապարակայանացումը:Այդ աղմուկը , ցույցերը եթե չլինեին , իմ կարծիքով՝ Վճռաբեկ դատարանն այս գործով նման որոշում չէր կայացնի: Իսկ Գյումրիի դատարանը, ճիշտ է, չորս տարի ձգձգեց, բայց տարբերվում էր նրանով, որ փաստաբանի կողմից ներկայացված ոչ մի միջնորդություն չի մերժել, թույլ տվեց մրցակցությունը դատախազի և փաստաբանի միջև:
–Հաջորդ քայլդ ո՞րն է լինելու: Այս ինը տարիների համար պահանջելիք չունե՞ս, ասենք, բարոյական փոխհատուցում:
-Դեռ բողոքարկելու հնարավորություն ունեն մինչև հունվարի տասնութը: Եթե բողոքարկեն, ուրեմն պետք է գնանք Վերաքննիչ դատարան, եթե ոչ, գործը պետք է գնա նոր քննություն: Պետք է հետևենք, որ իրոք այդ ամենը կատարվի, ոչ թե գործը քննիչին տան, քննիչը գցի մի դարակ ու ասի՝ չկարողացա բացահայտեմ: Փոխհատոուցման մասին խոսելը շուտ է: Ես կարծում եմ , որ դեռ բողոքարկելու են: Մեր գործը 2005թ.-ից Եվրոպական դատարանում է: Երևի այս տարի արդեն որոշում կկայացվի, կարող է՝ այդ հարցը Եվրոպական դատարանի որոշմամբ լուծվի:
– Գյումրիի դատարանի լավ պահվածքը, որ նկարագրեցիր, չի՞ կարող պայմանավորված լինել նաև դրանով, որ Եվրոդատարան եք դիմել:
– Միանշանակ կարող է: Նաև Վճռաբեկի 2006 թ.-ի որոշման վրա է ազդել:Երբ Վճռաբեկ դատարանը որոշում էր կայացնում, Եվրոպական դատարանը դրանից մի ամիս առաջ մեր գործով իր առաջին հարցերն էր ուղղել կառավարությանը:
Աղբյուրը` http://www.lorinews.com/2013/01/9.html